พระสุพรรณกัลยา คือ พระพี่นางของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช กับพระวิสุทธิกษัตริย์ เป็นหลานยายของสมเด็จพระศรีสุริโยทัย
พระเจ้าบุเรงนองได้ขอพระสุพรรณกัลยาไปเป็นพระชายา ทรงมีพระราชธิดากับพระเจ้าบุเรงนอง และเราจะได้รับการเล่าถึงตำนานของพระสุพรรณกัลยาว่า พระองค์ได้สิ้นพระชนม์ ภายหลังสงครามยุทธหัตถึ เมื่อพระนเรศวรมหาราช ทรงได้รับชัยชนะต่อ พระมหาอุปราช เหตุการณ์ในครั้งนี้นำมาซึ่งความโทรมมนัส เสียใจแก่พระเจ้านันทบุเรง และนำไปสู่โศกนาฎกรรม
มิกกี้ ฮาร์ท (Myin Hsan Heart) สถาปนิกชาวพม่า ผู้สนใจศึกษาประวัติศาสตร์พม่า และไทยได้แปลเอกสารหลักฐานของพม่าที่กล่าวถึงพระสุพรรณกัลยาและเขียนเป็นหนังสือไทย ตีพิมพ์ ชื่อ ̏ โยเดียกับราชวงศ์พม่า: เรื่องจริงที่ไม่มีใครรู้ ̋ ในหนังสือนั้นได้เล่าถึงข้อมูลหลายเรื่องเกี่ยวกับ โยเดีย หรือ อโยธยา และรวมถึงคนอโยธยา ที่มีชีวิตในในกรุงหงสาวดี รวมถึงได้เล่าถึงพระสุพรรณกัลยาไว้ได้อย่างน่าสนใจว่า .... …ระยะเวลา 12 ปีแรกในพระราชวังกัมโพชะสาดีเมืองหงสาวดีของพระสุพรรณกัลยานั้น เป็นช่วงที่ดีและทรงพระเกษมสำราญมากที่สุด แม้ว่าจะไม่ได้ทรงพบพระสวามีอยู่เนืองๆ ด้วยว่าพระสวามีมักจะทรงภารกิจที่แนวหน้า ประทับในสนามรบเสียเป็นส่วนใหญ่ แต่ท่านก็ทรงพระเกษมสำราญตามสมควร ... และเมื่อ พระเจ้าบุเรงนองเสด็จสวรรคตพระโอรสของพระเจ้าบุเรงนอง ทรงพระนามว่าพระเจ้านันทบุเรง เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ใหม่ ยังผลให้ตำแหน่งพระมเหสีของพระสุพรรณกัลยากลายเป็นอดีตทันที และต้องทรงย้ายออกจากพระราชวังไปประทับ ณ พระตำหนักส่วนพระองค์นอกเขตพระราชฐานเช่นเดียวกันกับเหล่าวงศานุวงศ์ของพระเจ้าบุเรงนองพระองค์อื่นๆตามธรรมเนียมประเพณี
ที่ถือปฏิบัติกันมา ...
พระสุพรรณกัลยา ทรงมีพระราชธิดา กับพระเจ้าบุเรงนอง 1 องค์ พระนาม เจ้าภุ้นชิ่ หรือเจ้าหญิงพิษณุโลก เมื่อพระเจ้าบุเรงนองสวรรคต เจ้าภุ้นชิ่ ได้ตามเสด็จพระราชมารดาออกมาประทับนอกพระราชวังกัมโพชธานี โดยเจ้าหญิงเจ้าภุ้นชิ่ได้เสกสมรสกับ เจ้าเกาลัด พระโอรสของเจ้าอสังขยา เจ้าเมืองตะลุป ซึ่งเป็นชาวไทใหญ่ เป็นที่ปรึกษาของพระเจ้ามังรายกะยอชวาเป็นโอรสองค์ที่สองของพระเจ้านันทบุเรง และมีพระธิดาด้วยกัน คือ เจ้าหญิงจันทร์วดี ซึ่งหมายความว่า ในช่วงสงครามยุทธหัตถี พ.ศ.2135 พระสุพรรณกัลยามิได้ประทับอยู่ในหงสาวดีแต่ทรงประทับอยู่ในอังวะ ..... ต่อมาอีก 2 ปี พระเจ้าตองอูพระเจ้านยองยัน และพระเจ้าเชียงใหม่ ต่างแยกตัวเป็นอิสระจากหงสาวดี พระเจ้านยองยันจังได้เข้าครองกรุงอังวะที่เจ้าหญิงพิษณุโลก และพระสุพรรณกัลยาประทับอยู่ จึงเป็นผลดีแก่ทั้งสองพระองค์ด้วย เนื่องจากพระเจ้านยองยันนั้นเป็นพระโอรสองค์หนึ่งของพระเจ้าบุเรงนอง มีความคุ้นเคยกับเจ้าอสังขยาบิดาของเจ้าเกาลัด จึงคาดได้ว่า ภายใต้การปกครองของพระเจ้านยองยันพระสุพรรณกัลยารวมถึงเจ้าหญิงพิษณุโลกก็ยังทรงประทับในนครอังวะอย่างปกติสุขจนกระทั่งสิ้นพระชนม์ โดยมิได้ถูกปลงพระชนม์แต่อย่างใด ....
อีกประเด็นที่มักมีการเข้าใจกันมาคือ ภายหลังการสวรรคตของพระเจ้าบุเรงนอง พระเจ้านันทบุเรง ได้นำพระสุพรรณกัลยามาเป็นพระชายา มิกกี้ ฮาร์ท บันทึกไว้ว่า หลักฐานการบันทึกถึงครอบครัวพระเจ้านันทบุเรง(Royal Family Tree of Nanda Bayin) ในพงศาวดารทุกฉบับไม่เคยปรากฏพระนามของพระสุพรรณกัลยาแม้แต่นิดเดียว อย่าว่าแต่พระมเหสีเลย แม้แต่รายชื่อในตำแหน่งพระสนมก็ไม่มี หากเป็นเช่นนี้แล้วท่านยังอยากจะพูดหรือเขียนอีกหรือว่าพระสุพรรณกัลยาเป็นเมียนันทุบุเรง ข้าพเจ้าขอถามหน่อยว่าเมียลักษณะไหน?
.... การพูดกันไปเช่นนั้น หมายความว่าไม่ให้เกียรติพระนางเลยทั้งๆที่พระนางเป็นถึงพระธิดาในพระมหาธรรมราชา และเป็นพระเชษฐภคินีของพระเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยาทั้งสองพระองค์ประเพณีขัตติยวงศ์นั้นนิยมสมรสกันระหว่างพี่น้องด้วยกันก็จริงอยู่ แต่ไม่มีการเอาเมียพ่อมาเป็นเมียลูกแน่นอน… มิกกี้ ฮาร์ท
สำหรับแฟนเรื่องราวประวัติศาสตร์ไทย สามารถติดตามชมซีรีส์ฟอร์มยักษ์ “ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเดอะซีรีส์” ภาคองค์ประกันหงสา ได้ทาง ช่อง 9 MCOT HD หมายเลข 30 ทุกวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 18.00 น.#ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเดอะซีรีส์