ชฎา หรือ รัดเกล้า มาจากไหน ? ถ้าตามรูปศัพท์ ความหมายของ ชฎา มาจากภาษาบาลีสันสกฤต ชฏา แปลว่า ผมที่ขมวดเกล้าสูงขึ้นกลางศีรษะ คำว่า ชฎาในภาษาไทยก็มีหลายความหมาย ชฎา ใช้หมายถึง เครื่องสวมศีรษะ รูปคล้ายลอมฟาง มียอดยาวเรียวแหลม ใช้ในการแสดงละครรำ เป็นต้น
ในอดีตคนโบราณมีที่เกล้ามวยสูง จะเก็บผมยาวไว้ นึกถึง ผมของฤาษี ท่านจะเกล้ามวยเก็บแล้วโพกผ้า หรือหนังสัตว์ทับ คนไทย สมัยก่อนไว้ผมยาว มีให้เห็นตั้งสุโขทัย อยุธยา ที่จะเกล้ามวย ในวรรณคดีในชาดก มี ชฎาผ้าขาว ของพระเวสสันดร ตอนที่ออกบวช วัสดุที่ใช้ทำชฎา มีตั้งแต่ ผ้า หนังสัตว์ โลหะ ทองคำ การใส่ ชฎา ไม่จำเป็นต้องมีผมยาว ข้าราชการ ขุนนางในสมัยอยุธยา ใส่ ลอมพอก ที่เป็นผ้าพันศรีษาที่รับอิทธิพลมาจากแขกเปอร์เซีย คนอยุธยาไม่ได้ไว้ผมยาวทุกคน ส่วนใหญแม้ในเวลาอากาศร้อนจะเอาผ้าคลุมศรีษะบ้าง จึงเป็นไปได้ว่า รูปแบบของ ชฎา น่าจะรับอิทธิพลมาจาก วัฒนธรรมอินโดเปอร์เชีย ที่นักบวชไว้ผมเกล้าขึ้นสูง หรือชนชั้นกษัตริย์จะมีเครื่องประดับพระเศียรเป็นเครื่องทรงสูง
การเก็บผมในชนชั้นสูง ใช้ชฎา หรือรัดเกล้า ในการเก็บผมและประดับศรีษะ ทำด้วยทองคำและอัญมณี กลายเป็นเครื่องยศในกรณีของ ชฎา ที่พัฒนาเป็น พระชฎา มงกุฎ และ พระมหามงกุฏ
รัดเกล้า หรือ รัดเกล้ายอด เป็นศิราภรณ์เหมือนกัน ความแตกต่างระหว่าง ชฎา กับ รัดเกล้า ต่างกันตรง รัดเกล้า ออกแบบให้สวมทับ เกล้า หรือ มวยผม ไม่มีโครงคลุมปิดศรีษะ ไม่มีครอบหน้า หรือ ไม่มีส่วนประกอบประดับด้านหน้า รัดเกล้า ไม่มีจรหูจรหู ก็คือส่วนประกอบที่ต่อด้านข้างของชฎา อยู่ตรง หู ของผู้สวมใส่ ปกติ ชฎามักใช้กับตัวพระ ออกแบบให้มีทรงสูงคลุ่มทั้งศรีษะ ส่วนรัดเกล้ามักใช้กับ ตัวนาง และตัวลูก คือ ละครที่เป็นเด็ก รัดเกล้า บางองค์ ออกแบบให้มีจรหู
รัดเกล้า และ ชฎา ยุคใหม่ ออกแบบประยุกต์ และไม่มีข้อจำกัด ชายหญิงใส่ได้หมด ใช้ได้กับการแสดงทุกแขนง อย่างที่เราเห็นใส่งานบัลเล่ย์ หรือ งานโมเดิร์นแบบ MV ของลิซ่า
ขอขอบคุณความหมายของ ชฎา จาก : จากบทวิทยุรายการ รู้ รัก ภาษาไทย โดย ศ. ดร.ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต