หลายครั้งที่เราแหงนหน้ามองท้องฟ้ายามค่ำคืน เราก็จะเห็นเจ้าจันทร์ดวงน้อยลอยเด่นอยู่ แต่หลายวันผ่านไปเจ้าดวงจันทร์ที่เคยเห็นก็มีรูปร่างแปลกตาไป ทำไมดวงจันทร์ถึงมีหลายรูปแบบนะ ไปหาคำตอบกัน!
“ดวงจันทร์” เป็นดาวบริวารของโลก จัดเป็นดาวเคราะห์ที่ไม่มีแสงสว่างในตนเอง ที่มีแสงส่องสว่างเพราะได้รับแสงสะท้อนมาจากดวงอาทิตย์ จึงทำให้เรามองเห็นดวงจันทร์เป็นรูปร่างแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับการหมุนของโลกกับดวงจันทร์ และดวงจันทร์หมุนรอบดวงอาทิตย์ด้วย โดยโคจรของดวงจันทร์รอบโลก จะแบ่งได้เป็น 8 ระยะ ดังนี้
1. New Moon หมายถึง ระยะที่ดวงจันทร์อยู่ตรงกลางระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ในทิศทางเดียวกัน
2. Waxing Crescent Moon ดวงจันทร์โคจรรอบโลกในด้านที่รับแสงอาทิตย์มากขึ้นตามลำดับ เป็นพระจันทร์ข้างขึ้น เมื่อเพิ่มขนาดขึ้นตามลำดับจะเรียกว่า “พระจันทร์เสี้ยว”
3. Quarter Moon จะเกิดขึ้นประมาณ 1 สัปดาห์หลังจาก New Moon โดยดวงจันทร์จะหมุนรอบโลกไปประมาณ 1 ใน 4 ของวงโคจร เราจะสามารถมองเห็นครึ่งหนึ่งของด้านที่ได้รับแสงอาทิตย์ หรือ 1 ใน 4 ส่วน ของดวงจันทร์ เรียกว่า “ระยะเสี้ยวแรก”
4. Waxing Gibbous Moon เกิดขึ้นระหว่างสัปดาห์ต่อมาเราจะเห็นดวงจันทร์ด้านที่ได้รับแสงอาทิตย์มากขึ้น โดยดวงจันทร์จะมีลักษณะที่เรียกว่า gibbous คือ นูนทั้งสองด้าน คล้ายกับหนอกของวัว
5. Full Moon เกิดขึ้น 2 สัปดาห์หลังจากระยะ New Moon โดยดวงจันทร์จะเดินทางรอบโลกได้ครึ่งทาง และด้านที่ได้รับแสงอาทิตย์จะทับสนิทกับด้านที่หันมายังโลก ทำให้เราเห็นเป็นวงกลม หรือที่เรียกว่า “พระจันทร์เต็มดวง” ในระยะนี้พระจันทร์จะขึ้นตอนที่พระอาทิตย์ตกและจะตกตอนพระอาทิตย์ขึ้น และหากดวงจันทร์อยู่ในระนาบเดียวกันพอดีระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ก็จะเกิดเป็นปรากฏการณ์จันทรุปราคา
6. Waning Gibbous Moon ดวงจันทร์ด้านที่ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์จะมีขนาดเล็กลงเรื่อย ๆ ช่วง 1 สัปดาห์หลังจากพระจันทร์เต็มดวง ระยะนี้จะเป็นพระจันทร์ข้างแรม
7. Last Quarter Moon 3 สัปดาห์หลังจากระยะ New Moon เราจะมองเห็นครึ่งหนึ่งของดวงจันทร์ด้านที่ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์ เรียกว่า “ระยะเสี้ยวสุดท้าย”
8. Waning Crescent Moon ระหว่างสัปดาห์ที่ 4 ขนาดของดวงจันทร์จะลดลงจนมองเห็นเป็นรูปเคียวบาง ๆ
นอกจากนี้ ขนาดของดวงจันทร์ยังขึ้นอยู่กับระยะห่างของดวงจันทร์กับโลกอีกด้วย โดยปรากฏการณ์ที่ดวงจันทร์เข้าใกล้โลกมากที่สุดคือ Lunar perigee ทั่วไปรู้จักในชื่อ Supermoon ในปีหนึ่ง ๆ จะเกิดประมาณ 4-6 ครั้ง
ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก
- มาลิทัต พรหมทัตตเวที. (2554). หลากหลายแง่มุมเกี่ยวกับดวงจันทร์. จดหมายข่าวราชบัณฑิตยสถาน, 21 (241), 6. สืบค้นจาก https://www.orst.go.th/
- วีทิต วรรณเลิศลักษณ์. (2560). ดวงจันทร์ (Moon) ทำไมจึงมีหลายรูปแบบ. สืบค้น 30 สิงหาคม 2566, จาก https://www.scimath.org/