มีความนิยมกระแสหนึ่งที่เกิดขึ้นสักพักแล้ว ดูเผินๆเหมือนเทรนด์แฟชั่นที่เกี่ยวกับเครื่องประดับ แท้จริงแล้วไม่ใช่เครื่องประดับ แต่เป็นการสร้างความมงคลขึ้นไว้แก่ตัวเอง เรื่องที่ว่าคือ การห้อย ”สังข์” ขอนเล็กๆ เป็นจี้ห้อยคอ
สังข์ เป็นสิ่งที่เรามักเห็นในพิธีพราหมณ์ ใช้เป่าเวลาประกอบพิธี และใช้ใส่น้ำพุทธมนต์ น้ำเทพมนต์รดแด่ผู้ที่ต้องการอำนวยพร
ตำนานของ สังข์ ตามคัมภีร์ปุราณะ กล่าวถึง พรหมธาดา พรหมผู้มีความสำคัญเป็นใหญ่กว่าพรหมทั้งหลาย เป็นผู้ทรงไว้ซึ่งพระเวทย์ วันหนึ่งพรหมธาดากำลังนำคัมภีร์พระเวทย์ไปถวายพระอิศวร เมื่อเดินทางถึงมหาสมุทรตีนเขาพระสุเมรุอันเป็นที่ประทับของมหาเทพ เกิดอยากอาบน้ำจึงวางคัมภีร์ลงแล้วสรงน้ำ ตอนนั้นเอง มีอดีตพรหมองค์หนึ่งที่อิจฉาพรหมธาดา มาเกิดเป็นอสูรชื่อ สังขอสูร มาเจอเข้าพอดี สังขอสูร คิดว่า ถ้าไม่มีคัมภีร์พระเวทย์ ก็จะไม่มีพระเวทย์และความรู้สั่งสอนเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย คนทั้งปวงก็จะประนามพรหมธาดา คิดได้ดังนั้น สังขอสูรจึงให้ผีเสื้อน้ำไปขโมยคัมภีร์พระเวทย์มาแล้วจัดการกลืนลงท้องไป
พรหมธาดาไม่เจอคัมภีร์ก็ไปเฝ้าพระอิศวร พอทราบเรื่องแล้ว พระอิศวรทรงให้พระนารายณ์ไปนำคัมภีร์พระเวทย์กลับมา พระนารายณ์ต่อสู้ชนะสังขอสูรจึงเอาพระหัตถ์ล้วงเข้าไปในปากสังขอสูรเพื่อเอาคัมภีร์พระเวทย์ออกมาจากท้อง กลายเป็นรอยนิ้วพระหัตถ์ปรากฏอยู่ที่ปากสังขอสูร ตั้งแต่นั้นมา สังข์กลายเป็นสิ่งมงคล เพราะท้องสังข์เคยบรรจุพระเวทย์ และปากสังข์ที่เป็นรอยนิ้วพระหัตถ์ของพระนารายณ์ หากจะประกอบพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์เมื่อใดให้พราหมณ์เป่าสังข์เป็นเครื่องหมายของพิธีอันเป็นมงคล
ไทยรับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์มาไว้พิธีกรรมของชนชั้นสูง ด้วยการใช้สังข์เป่าและบรรจุน้ำเทพมนต์ในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ ความเชื่อที่เกิดขึ้นและเป็นที่มาของ จี้สังข์ คือ หากใครได้ครอบครองหอยสังข์ ย่อมเป็นมงคลแก่ชีวิต ผู้ที่ครอบครองสังข์นอกจากพระครูพราหมณ์ ชนชั้นสูง และขุนนางแล้วคนทั่วไปก็มีสิทธิ์ครอบครองสังข์ ถือเป็นสิ่งมงคลของชีวิต สังข์ที่ถือเป็นของมงคลนั้น ต้องเป็นสังข์ที่มาจากทะเล และจะถูกต้องตามตำนานต้องมาจากทะเลที่มีมหาสมุทร เช่นเดียวกับตำนานสังขอสูร
การครอบครองสังข์ สมัยโบราณ จำกัดอยู่กับชนชั้นนสูง เพราะการเข้าถึงสังข์ต้องสั่งมาจากอินเดีย ปัจจุบันการครอบครองสังข์เป็นเรื่องไม่ลำบากอีกแล้ว เพราะมีคนนำเขามาให้บูชาสะสม ก่อนจะหาสังข์สักขอนมาบูชาเป็นสิริแก่ตัว ควรหาความรู้สสักนิด เพื่อให้ได้สังข์ที่เป็นมงคลจริงๆที่บอกแบบนี้เพราะมีคนเอาสังข์ น้ำจืดมาขายเป็นสังข์น้ำเค็ม นอกจากการแปลงสังข์แล้วยังมีการเอาหอยประเภทอื่นที่คล้าย สังข์ มาขาย สังเกตได้จากขนาด สี และรูปลักษณ์ที่ไม่ปรกติ นอกจากนี้ยังมีทำ สังข์จากวัสดุที่ไม่เป็นธรรมชาติขึ้นมาที่เรียกเป็นสังข์ปลอมเพราะไม่ใช่เปลือกหอย
อีกสิ่งหนึ่งคือ สังข์ แต่ละขอน มีแตกต่างกันคือ สี ผู้ใช้หรือสะสมจะใช้สังข์ที่มีวรรณะหรือสี ต่างกันไป สังข์สีขาว สำหรับพราหมณ์ สังข์สีแดง น้ำตาล ชมพู สำหรับกษัตริย์ สีเหลือง พ่อค้า ส่วนสีดำ และสีเทา ผู้ใช้คือ คนธรรมดา หรือชาวบ้าน ชาวไร่ชาวนา และผู้ใช้แรงงาน (แต่วันนี้ใครมีทุนทรัพย์มากก็ศื้อมาเก็บสะสมได้ทั้งนั้น)
สังข์ ที่เป็นมงคลยิ่ง ไม่ใช่สังข์ทุกขอน สังข์ในโลกนี้ยังมีความพิเศษ คือ ความเป็น มหาสังข์ สังข์หายากและมูลค่าสูง เพราะในการจะพบมหาสังข์ สักพันขอนหมื่นขอนจะมี มหาสังข์ เพียง หนึ่งเดียว สังข์แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ สังข์ที่พบโดยทั่วไปมักจะมีลักษณะเวียนซ้าย หรืออุตราวรรต สังข์อีกแบบคือ มหาสังข์ หรือสังข์เวียนขวา หรือทักษิณาวัตร อย่าเพิ่งงง !!เวียนขวา เวียนซ้าย ดูยังไง ดูง่ายๆ ให้หันด้านที่เป็นจุกม้วนวนเข้าหาตัวเรา หากปากสังข์ (ส่วนที่แบออก) เปิดไปทางไหนก็จะเป็นสังข์วนไปทางนั้น ถ้าเปิดไปทางซ้าย คือ สังข์อุตราวรรต ถ้าเปิดไปทางขวา คือ ทักษิณาวรรต เป็น มหาสังข์
เดิมการสะสม สังข์ จะเลือกเก็บสังข์ ขอนใหญ่ วางไว้บนพาน จะใช้เมื่อมีงานพิธี ด้วยความเชื่อว่า สังข์จะนำพาความสุข ความสำเร็จ และสิ่งมงคลมาสู่ชีวิตของผู้ครอบครอง ส่วน สังข์ ขอนน้อยมาห้อยคอคนพื้นเมืองอินเดียนิยมทำเครื่องประดับมานานแล้ว ด้วยความเชื่อว่าจะนำความสุข ความสำเร็จมาให้ตัวเอง แม้แต่คนทำมาค้าขายก็ห้อยสังข์เพราะเชื่อว่าได้นำเอาพระเวทย์อันเป็นสิ่งมงคลมาเก็บไว้กับตัว
คำแนะนำในการหา สังข์ มาเป็นมงคลเป็นสิริแก่ตัวและชีวิต ควรหาความรู้ให้เข้าใจ และอย่ารับร้อน เลือก สังข์ อย่าง เข้าใจเพื่อมงคลที่สุขใจจริงๆ
เครดิตภาพ ทิพยวดีหัตถศิลป์ไทย