วันที่ 11 กุมภาพันธ์ 660 ปีก่อนคริสตกาลถือเป็นวันสถาปนาประเทศญี่ปุ่นตามประเพณี เป็นวันที่เผ่ายามาโตะภายใต้การนำของจักรพรรดิจิมมุ ได้พิชิตเผ่าโยโยอิซึ่งเป็นเผ่าพื้นเมืองที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคคันไซ พร้อมทั้งสถาปนาประเทศญี่ปุ่นขึ้นมาอย่างเป็นทางการ จวบจนปัจจุบันญี่ปุ่นเองก็ยังใช้วันนี้ในฐานะวันสถาปนาชาติ
จักรพรรดิจิมมุพระองค์เป็นทายาทของเทพีแห่งดวงอาทิตย์ อามาเตราซุ ผ่านทางหลานชายของพระนาง นินิงิ โนะ มิโกโตะ เช่นเดียวกับทายาทของเทพเจ้าพายุ ซูซาโนโอะ พระองค์เริ่มการสำรวจทางทหารจาก ฮิวงะ ใกล้กับ ทะเลเซโตะใน ยึด ยามาโตะ และสร้างที่นี่ให้เป็นศูนย์กลางอำนาจของพระองค์ ในญี่ปุ่นสมัยใหม่ ตามตำนานโคจิกิและนิฮนโชกิ พงศาวดารทั้งสองเล่มนี้ผสมผสานระหว่างตำนานและข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ ทำให้จิมมุกลายเป็นบุคคลในตำนานมากกว่าจะเป็นบุคคลในประวัติศาสตร์
ตามความเชื่อของชินโต มีอยู่ว่า จักรพรรดิจิมมุสืบเชื้อสายมาจากจันทรเทพ สึกูโยมิ และ สุริยะเทพี อามาเตราซุ ซึ่งทั้งสองมีโอรสนาม อาเมะ โนะ โอชิโฮมิมิ ซึ่งโอรสองค์นี้ก็มีโอรสอีก นาม นินิงิ' สุริยเทพีจึงส่งนินิงิ โนะ มิโกโตะไปยังเกาะญี่ปุ่นซึ่งที่สุดเขาก็ได้แต่งงานกับ ธิดาโคโนฮานะ ซากูระ และมีโอรส 3 องค์ หนึ่งในเหล่าโอรสนั้นมีนามว่า อิเกโฮโฮเดมิ หรืออีกนามคือ ยามาซาชิ ฮิโกะ เขาแต่งงานกับ ธิดาโทโยตามะ ธิดาในเทพรีวจิง เทพเจ้าแห่งผืนนที ทั้งสองมีโอรสองค์เดียว นาม ฮิโกนางิซะ ทาเกอูงายะ ฟูกิอาเอซุ โอรสองค์นี้ถูกทอดทิ้งจากบิดาและมารดาตั้งแต่เกิดเขาจึงติดตาม ธิดาทามาโยริ น้องสาวของมารดาของเขา ซึ่งในที่สุดพวกเขาก็แต่งงานกันและมีโอรสสี่องค์ ซึ่งโอรสสุดท้องนี้มีนามว่า คามูยามาโตะ อิวาเรบิโกะ หรือก็คือ จักรพรรดิจิมมุ
ตำนานโคจิกิและนิฮนโชกิบันทึกว่า บรรดาพี่น้องจิมมุเกิดในทากาชิโอะทางตอนใต้ของคีวชู (จังหวัดมิยาซากิในปัจจุบัน) ได้ตัดสินใจที่จะอพยพไปทางทิศตะวันออก จากภูมิประเทศที่ไม่เหมาะสมแก่การตั้งอาณาจักรพี่ชายของจิมมุ อิตสึเซะ โนะ มิโกโตะ ได้พาตระกูลอพยพไปทางตะวันออกผ่านทะเลเซโตะใน ด้วยความช่วยเหลือของประมุขท้องถิ่น นาม ซาโอะ เน็ตสึฮิโกะ เมื่อพวกเขามาถึงนานิวะ (โอซากะในปัจจุบัน) ณ ที่นั่น พวกเขาก็ได้พบกับประมุขท้องถิ่น นาม นางาซูเนฮิโกะ พวกเขาได้รบกับนางาซูเนฮิโกะ ในการรบนั้นทำให้อิตสึเซะตายในการรบ
จิมมุตระหนักว่า การที่พวกเขาพ่ายแพ้นั้น มาจากพวกเขารบไปทางทิศตะวันออกซึ่งเข้าหาพระอาทิตย์ ดังนั้นแล้ว เขาจึงตัดสินใจย้ายมาอยู่ทางด้านตะวันออกของคาบสมุทรคิอิ เพื่อที่จะรบไปทางตะวันตก พวกเขาก็มาถึงคูมาโนะ จากการนำพาของอีกาสามขานามว่า ยาตางาราซุ พวกเขาเดินทางต่อไปยังยามาโตะ ณ ที่นั่น พวกเขาได้รบกับนางาซูเนฮิโกะอีกครั้ง และได้รับชัยชนะ
ในยามาโตะ มีบุคคลนาม นิงิฮายาฮิ โนะ มิโกโตะ เป็นผู้สืบเชื้อสายมาจากเทพใน ทากามางาฮาระ ดินแดนแห่งเทพ เดิมเขาถูกพิทักษ์โดยนางาซูเนฮิโกะ แต่เมื่อนิงิฮายาฮิได้พบกับจิมมุแล้ว เขายอมรับในตัวของจิมมุ ณ จุดนี้เอง ทำให้จิมมุกล่าวว่าจะขึ้นครองบัลลังก์แห่งญี่ปุ่นการขึ้นครองราชย์ของจักรพรรดิจิมมุถือเป็นจุดเริ่มต้นของยุคยามาโตะ ซึ่งเป็นยุคที่ญี่ปุ่นเริ่มมีการพัฒนาและเจริญรุ่งเรือง
วันสถาปนาประเทศญี่ปุ่นถือเป็นวันหยุดราชการที่สำคัญของญี่ปุ่น ชาวญี่ปุ่นนิยมเฉลิมฉลองวันดังกล่าวด้วยการเข้าร่วมกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การเดินขบวนพาเหรด การชมการแสดงพื้นบ้าน และการเข้าชมศาลเจ้า
ในช่วงทศวรรษที่ 1930 และ 1940 วันสถาปนาประเทศญี่ปุ่นถูกใช้เป็นเครื่องมือในการโฆษณาชวนเชื่อของรัฐบาลญี่ปุ่น รัฐบาลได้ส่งเสริมให้ชาวญี่ปุ่นเคารพบูชาจักรพรรดิและเชื่อในลัทธิเทวาธิปไตย การตั้งคำถามถึงการมีอยู่ของจักรพรรดิจิมมุถือเป็นเรื่องอันตรายและอาจถูกลงโทษทางกฎหมาย
เนื่องจากการเชื่อในตำนานชินโตและการสนับสนุนชนชั้นสูงของญี่ปุ่น วันจักรพรรดินี้จึงถูกยกเลิกไปหลังสงครามโลกครั้งที่สองยุติ และวันที่ 11 กุมภาพันธ์ ยังเป็นวันที่พลเอกดักลาส แมคอาเธอร์ได้รับรองฉบับร่างของแบบรัฐธรรมนูญใน ค.ศ. 1946
วันหยุดเพื่อเป็นการระลึกถึงได้ถูกจัดขึ้นมาอีกครั้งเป็นวันตั้งชาติใน ค.ศ. 1966 ซึ่งถึงแม้ว่าจะลดการอ้างถึงจักรพรรดิลงอย่างมากแล้วก็ตาม วันตั้งชาติยังคงเป็นวันสำหรับแสดงความรักชาติในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1950
ในปัจจุบัน วันสถาปนาประเทศญี่ปุ่นยังคงเป็นวันสำคัญทางประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่น ชาวญี่ปุ่นยังคงเฉลิมฉลองวันดังกล่าวด้วยกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อรำลึกถึงวันสถาปนาประเทศของตน