วันนี้ (25 ตุลาคม 2565) ที่ยุโรป ด้านตะวันออกเฉียงเหนือของแอฟริกา ตะวันออกกลาง และด้านตะวันตกของเอเชีย จะเกิดปรากฏการณ์ ‘สุริยุปราคา’ บางส่วน โดยเงามัวของดวงจันทร์สัมผัสผิวโลกระหว่างเวลา 15:58 - 20:02 น. ตามเวลาประเทศไทย แต่ที่ประเทศไทยมองไม่เห็นนะคะ จากปรากฏการณ์นี้น้องบัวบานเลยนึกขึ้นได้ว่านอกจาก ‘สุริยุปราคา’ ยังมีคำว่า ‘สุริยคราส’ อีกหนึ่งคำที่เคยได้ยินมา แต่คำว่า ‘คราส’ นั้นแปลว่าอะไร? ไปหาคำตอบกับน้องบัวบานกันเลยค่า
สุริยคราส เกิดจากคำว่า สุริย- และคำว่า คราส ค่ะ
สุริย- มาจากภาษาบาลี เป็นคำนาม หมายถึง พระอาทิตย์, ดวงตะวัน
คราส มาจากภาษาสันสกฤษ เป็นคำกริยา มี 2 ความหมาย คือ
- กิน เช่น จันทรคราส สุริยคราส (ในสมัยโบราณสองคำนี้จะเขียนเป็น จันทรคาธ สุริยคาธ โดยถือว่ามาจากบาลีว่า จนฺทคฺคาห สุริยคฺคาห)
- จับ, ถือ, เช่น สิบนิ้วคราสคนธกำจร เทียนธูปบวร (จาก สมุทรโฆษ)
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ได้ให้ความหมายของคำว่า ‘สุริยคราส’ เอาไว้ว่า
เป็นคำนาม ภาษาปาก หมายถึง “การกลืนดวงอาทิตย์” ตามความเข้าใจของคนโบราณที่เชื่อว่าพระราหูอมดวงอาทิตย์, สุริยุปราคา
ส่วนคำว่า สุริยุปราคา อ่านว่า สุริยุปะราคา หรือ สุริยุบปะราคา
เป็นคำนามใช้เรียก ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และโลกโคจรมาอยู่ในแนวเดียวกัน ดวงจันทร์จึงบังแสงอาทิตย์ที่ส่องมายังโลก เป็นเหตุให้เห็นดวงอาทิตย์มืดเป็นบางส่วนหรือทั้งหมด
ดังนั้น สุริยคราส และ สุริยุปราคา ก็คือชื่อเรียกปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นเมื่อดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และโลกโคจรมาอยู่ในแนวเดียวกัน จนทำให้เรามองเห็นดวงอาทิตย์แหว่ง หรือมืด แต่ ‘สุริยคราส’ นั้นเป็นภาษาปากที่มาจากความเข้าใจว่าปรากฏการณ์นี้เกิดจากพระราหูอมดวงอาทิตย์นั่นเองค่า
แล้วพบกับน้องบัวบานและบทความคำไทยรู้ไว้ใช้ถูกต้องกันอีกครั้งนะคะ
บทความอื่น ๆ ของน้องบัวบาน
- คำไทยรู้ไว้ ใช้ถูกต้อง : bit.ly/khamthai_BB