17 พ.ย.66 - ม.ขอนแก่น สุดเจ๋ง คว้ารางวัลผลงานวิจัยด้านการเกษตรดีเด่น ประจำปี 2566 จาก สวก. ผลงาน “โปรแกรมคำนวณสูตรอาหารโคนมไทย” ฝ่าวิกฤติราคาอาหารสัตว์ ลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต ยกระดับการจัดการฟาร์มระดับสากล
ศ.ดร.วิโรจน์ ภัทรจินดา สาขาสัตวศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หัวหน้าโครงการวิจัย “โปรแกรมความต้องการโภชนะและคำนวณสูตรอาหารโคนมในประเทศไทย” กล่าวว่า สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร(องค์การมหาชน) หรือ สวก. ได้สนับสนุนทุนวิจัยโครงการ โปรแกรมความต้องการโภชนะและคำนวณสูตรอาหารโคนมในประเทศไทย แก่มหาวิทยาลัยขอนแก่น ที่มีความร่วมมือระหว่างหน่วยงานรัฐและสถาบันการศึกษาทั่วประเทศโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อหาปริมาณการกินและการตอบสนองต่อความต้องการโภชนะพลังงานและโปรตีนในโคทุกช่วงวัย เพื่อประเมินและสร้างตารางความต้องการโภชนะพลังงานและโปรตีนในโคได้อย่างเหมาะสม สามารถถ่ายทอดส่งเสริมให้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนำไปใช้งานให้อาหารได้ตรงสูตร ตรงความต้องการของโค เพื่อลดต้นทุนค่าอาหารและเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการฟาร์มได้โดยตรง
การเลี้ยงโคนมโคเนื้อมีพัฒนาการที่รวดเร็วจนมีการใช้คอมพิวเตอร์ในการบริหารจัดการฟาร์ม คณะผู้วิจัยจึงได้คิดค้นพัฒนาโปรแกรมความต้องการโภชนะและการคำนวณสูตรอาหารโคนมประเทศไทย Thai Dairy 2020 Application, โปรแกรมคำนวณสูตรอาหารและจัดการฟาร์มโคนม สำหรับติดตั้งในคอมพิวเตอร์ เป็นฐานข้อมูลโคนมที่สมบูรณ์ครั้งแรกของประเทศไทย มีประโยชน์โดยตรงต่อผู้เลี้ยงโคนมโคเนื้อช่วยให้คำนวณสูตรอาหาร ผสมอาหารและการจ่ายอาหารโคได้ถูกต้องด้วยตนเอง ทำให้กระตุ้นใช้วัตถุดิบในท้องถิ่นทำอาหารและช่วยลดต้นทุนค่าอาหาร โคมีสุขภาพดีและใช้อาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ
โปรแกรมดังกล่าวผ่านการศึกษาเพื่อหาค่าโปรตีนพลังงานและสร้างสมการทำนายการให้น้ำนม การกิน การย่อยได้ในฟาร์มโคนม เพื่อสร้างโปรแกรมคำนวณความต้องการโภชนะของโคนมไทย และสร้างโปรแกรมประกอบสูตรอาหารต้นทุนต่ำที่มีประสิทธิการใช้อาหารที่สูงและรักษาสิ่งแวดล้อม โดยผ่านกระบวนการออกแบบสูตรอาหารและทดสอบการย่อยอาหารในห้องปฏิบัติการ เพื่อให้ได้สูตรอาหารที่ดีที่สุดแล้วจึงนำมาทดสอบการตอบสนองในระดับฟาร์มโคนมขนาดเล็ก กลางและใหญ่ มีการเก็บข้อมูลโคตลอดช่วงอายุโคเป็นระยะเวลาต่อเนื่อง 1 ปี จนออกมาเป็นโปรแกรมที่สมบูรณ์ ช่วยเกษตรกร นักส่งเสริม นักวิจัยได้มีความรู้ด้านอาหารสัตว์ เกิดการพัฒนาใช้วัตถุดิบในท้องถิ่นเป็นอาหารสัตว์ เกิดการแพร่กระจายองค์ความรู้ผ่านการอบรมการใช้โปรแกรมคำนวณสูตรอาหารโคได้ทั่วประเทศ
ทำให้สหกรณ์โคนมโคเนื้อ สามารถสร้าง Feed Center ผลิตอาหารจำหน่ายในราคาถูกให้สมาชิกได้ด้วยตนเองจากการออกสูตรได้ผ่านโปรแกรมคำนวณสูตรอาหารสัตว์ เกิดการรวมกลุ่มตั้งเป็นวิสาหกิจเพื่อการเลี้ยงสัตว์และผลิตอาหารสัตว์จำหน่ายให้สมาชิก ส่งเสริมให้มีการจัดการอาหารสัตว์ให้ตรงตามความต้องการโคและปศุสัตว์ เพิ่มประสิทธิภาพการใช้อาหารสัตว์ และกระตุ้นให้เกิด Zero Waste Farming ทั้งนี้ สถาบันการศึกษาและหน่วยงานรัฐสามารถใช้โปรแกรมนี้เพื่อการเรียนการสอน สร้างนักส่งเสริมที่มีความรู้ด้านอาหารสัตว์ได้มากขึ้นทำให้ประเทศมีการผลิตปศุสัตว์ที่ได้มาตรฐานมากขึ้น ขณะที่บริษัทผู้ผลิตอาหารสัตว์สามารถนำโปรแกรมไปใช้ทำสูตรอาหารราคาต่ำสุดจำหน่ายลดภาระให้เกษตรกรได้ และยังกระตุ้นให้เกิดนวัตกรรมด้านอาหารใหม่ๆ
•
เช่น การทำอาหารสูตรหมักยีสต์ การทำกากมันสำปะหลังหมักยีสต์ การทำพืชหรือเศษเหลือหมักจุลินทรีย์ โดยการใช้องค์ความรู้และข้อมูลจากงานวิจัยนี้ไปสร้างนวัตกรรมอาหารเกิดขึ้นมากมายทั้งใช้เองและเชิงพาณิชย์ นอกจากนี้ ยังตอบโจทย์เชิงนโยบายของกรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในโครงการส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์แบบแปลงใหญ่ด้านปศุสัตว์ โครงการโคนมโคเนื้อทดแทน และโครงการจัดตั้งโรงผสมอาหารกลางของสหกรณ์และวิสาหกิจชุมชนด้วย
•
“โครงการนี้ได้รับรางวัลผลงานวิจัยด้านการเกษตรดีเด่น ประจำปี 2566 คิดว่าเป็นเพราะผลงานวิจัยที่ตอบโจทย์เกษตรกรผู้เลี้ยงโค นักส่งเสริม นักวิชาการ แก้ปัญหาได้ตรงจุด โดยเฉพาะเมื่อใช้ข้อมูลจากงานวิจัยในการจัดการฟาร์ม จากการให้อาหารถูกวิธี อาหารมีคุณภาพขึ้น โคให้ผลผลิตน้ำนมเพิ่มขึ้น 15% องค์ประกอบน้ำนมเพิ่มขึ้น ข้นขึ้น 10% ผู้เลี้ยงโคนมมีรายได้เพิ่มขึ้นจากเดิม 15-20% และเมื่อกินอาหารตามโปรแกรมในแง่สุขภาพโคนมดีขึ้นสามารถผสมติดเพิ่มขึ้น ลดการคัดทิ้งโคออกจากระบบ และยังยกระดับมาตรฐานการผลิตจากการเลี้ยงให้อาหารแบบแยกส่วน(อาหารข้นอาหารหยาบ) ยกระดับมาเป็นการให้อาหารสูตรรวมทีเอ็มอาร์ Total Mix Ration ,TMR เป็นระบบมาตรฐานสากล ทำให้มีการยอมรับมาตรฐานการเลี้ยงโคนมไทยและน้ำนมระดับสากล ส่งออกได้ง่ายขึ้น”