ที่มาของ การกระทำที่สุดสุดแบบนี้ แนวคิดเอาเลือดเนื้อ และชีวิต ถวายพระรัตนตรัยมีมาหลายร้อยปี เรื่องแนวคิดนี้ว่า ลัทธิอนาคตวงศ์ เชื่อว่าการถวาย ชีวิต เลือดเนื้อ ร่างกายต่อพระรัตนตรัยแล้วจะทำให้บรรลุพระโพธิญาณ พูดง่ายๆ คือ สำเร็จธรรมในพระพุทธศาสนา
เรื่องพระอนาคตวงศ์ ได้รับอิทธิพลมาจากคัมภีร์ ทศโพธิสัตตุปัตติกถา เขียนขึ้นมาสมัยอาณาจักรล้านนา ใจความคือ พูดถึงอนาคตพระพุทธเจ้า 10 พระองค์ พระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์มีชาติกำเนิดไม่เหมือนกัน แต่มีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกัน คือการบำเพ็ญธรรมด้วยการปฎิบัติระดับสูง ระดับสูงในที่นี้ไม่ได้หมายความว่า บำเพ็ญเพียรมาร้อยชาติพันชาติ ในความหมาย ระดับสูงยิ่ง ตามคัมภีร์นั้น เช่น การยอมถูกประหารเพื่อให้ถวายทานแก่พระพุทธเจ้า ยอมยกลูกให้ยักษ์กินเป็นทาน และยอมอุทิศศรีษะเพื่อจุดไฟถวายเป็นพุทธบูชา ฯลฯ คนที่ศรัทธา พระอนาคตวงศ์ จะเชื่อว่า การเสียสละชีวิตเพื่อบูชาพระรัตนตรัยเป็นบุญอันใหญ่ การอุทิศชีวิตถวาย มีปรากฎในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีนายเรือง และนายนก ที่เผาตัวเอง ถวายเป็นพุทธบูชาที่วัดอรุณราชวราราม
การฆ่าตัวตายในพระไตรปิฎก พระพุทธศาสนาไม่สนับสนุนเรื่องนี้เลย แม้ว่าจะเป็น การุณยฆาตร ก็ตาม มีเคสสมัยพุทธกาลพระจุนทะ ป่วยอาการ รุนแรงทรมานมาก ไม่อยากมีชีวิตอยู่ จึงไปแจ้งกับพระสารีบุตรของตายจะได้พ้นๆ ไป เรื่องถึงหูพระพุทธเจ้า ทรงมีพระดำรัสว่า การจะทำเช่นนั้น ไม่เหมาะ ไม่สม ไม่ควร ไม่ใช่กิจของสมณะ ใช้ไม่ได้ ไม่ควรทำ ... การกระทำของภิกษุเหล่านั้นนั่น ไม่เป็นไปเพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่ยัง ไม่เลื่อมใส หรือเพื่อความเลื่อมใสยิ่งของผู้ที่เลื่อมใสแล้วโดยที่แท้ การกระทำของภิกษุเหล่านั้น เป็นไปเพื่อความไม่เลื่อมใส ของผู้ที่ยังไม่เลื่อมใส และเพื่อความเป็นอย่างอื่นของคนบางพวกผู้เลื่อมใสแก่เรื่องนั้น
สรุปง่ายๆ คือ พระพุทธศาสนาไม่สนับสนุนให้ใครตายแม้เพื่อศรัทธา แต่เรื่องนี้มองในแง่ความเชื่อ เรื่อง อนาคตวงศ์ เป็นเรื่องที่ฝังอยู่ในส่วนหนึ่งของสังคมพุทธ หยั่งรากลึกมกตั้งแต่สมัยอยุธยา มีภาพวาดปรากฎในภาพจิตรกรรม ที่ศาลาการเปรียญวัดในกลาง จังหวัดราชบุรี ทำให้นึกถึงตอนหนึ่งในคัมภีร์ ที่กล่าวว่า พระเมตไตรยะพุทธเจ้าหรือพระศรีอาริยเมตไตรยเมื่อครั้งเสวยพระชาติเป็นพระยาสังขจักร ครองอินทปัตถ์นครในสมัยของพระสิริมัตพุทธเจ้า เมื่อพระยาสังขจักรได้ฟังพระธรรมเทศนาจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว เกิดความซาบซึ้งจึงตัดเศียรแล้ววางบนฝ่ามือถวายเป็นเครื่องบูชาพระธรรมที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระองค์ และเรื่องพระสุมังคลาพุทธเจ้า เมื่อครั้งเสวยพระชาติเป็นพระเจ้ามหาปนาทะในสมัยพระกกุสันธพุทธเจ้า ซึ่งได้สละราชสมบัติเพื่อออกบรรพชา ต่อมาได้ฟังธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงบังเกิดความเลื่อมใส ตัดพระเศียรตัวเองถวายเป็นพุทธบูชาพร้อมกับกล่าวขอให้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงโปรดสัตว์ก่อน ส่วนผลแห่งทานของพระองค์นี้ขอให้ได้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต
ความเป็นจริงตามธรรมชาติในชีวิตมนุษย์ คนเราตัดศรีษะแล้ว จะเอาหัวตัวเองใส่พานถวายพระคงเป็นไปได้ยาก เรื่องในชาดกนั้นอาจะเป็นการเปรียบเปรยสะท้อน การตัดศรีษะ หรือการยอมสละสิ่งมีค่าสูงสุดสำคัญที่สุด ให้กับจุดมุ่งหมายคือการหลุดพ้น หรือศาลนา อาจหมายถึง การที่คนเรายอมละตัวตัวตน อัตตา หรือพร้อมทุ่มเททั้งชีวิตเพื่อแสวงหาทางพ้นทุกข์ก็ได้
ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก เพจ @Journey of the Footprint