ปีนี้! 31 พฤษภาคม 2568 ตรงกับ วันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 ในปฏิทินจีน — ใช่แล้ว! วันไหว้บ๊ะจ่างที่เราจะเห็นบ๊ะจ่างกองพูนเต็มร้านแถวย่านจีนเก่า ทั้ง ตลาดพลู, เยาวราช, บางรัก, ตลาดน้อย ใครสายกินบ๊ะจ่างต้องรู้: ถ้าสั่งล่วงหน้า = ราคาดี, ถ้ารอซื้อวันจริง = ราคาแรงแถมอาจหมด!
แต่เดี๋ยวก่อน… เทศกาลนี้ไม่ได้มีแค่เรื่องกินนะ
เคยรู้ไหมว่าเบื้องหลังคือเรื่องราวเศร้าๆ ของ ชวียเหวียน (Qu Yuan) กวีหนุ่มรัฐฉู่ ยุคก่อนรวมจีน?
เขาเป็นกวีที่รักบ้านเมือง แต่กลับโดนขุนนางขี้โกงใส่ร้ายจนถูกเนรเทศ สุดท้ายเสียใจจนไปกระโดดน้ำตาย 💔 ชาวบ้านที่รักเขาไปหาศพ กลัวปลาจะมากินร่าง เลยโยนข้าวปลาอาหารลงน้ำให้ปลาอิ่มจะได้ไม่มากัดศพ และตำนานเล่าว่า ชวียเหวียนมาเข้าฝัน บอกว่าเขายังไม่ได้กิน ให้ห่อข้าวด้วยใบไม้แล้วโยนลงน้ำแทน บ๊ะจ่างจึงถือกำเนิดขึ้นตรงนั้น!
นักประวัติศาสตร์บางคนตั้งข้อสังเกตว่า…
อาหารห่อใบไม้ + ข้าวเหนียว ไม่ได้มีแค่จีน — เมืองไทยเองก็มี ข้าวเหนียวเนื้อ ที่เป็นของกินสำหรับพกเดินทางนานๆ ดังนั้นบ๊ะจ่างอาจไม่ได้มีแค่ความหมายเรื่องกวีผู้รักชาติ แต่มันอาจเป็นวัฒนธรรมโบราณที่ถูกเล่าและแปะเรื่องราวเข้าไป เหมือนเทศกาลกินเจ ที่มาจากการเคารพวีรบุรุษของกลุ่มคนบางกลุ่ม
ตามคติจีน วันที่เลขคี่ซ้ำกัน (เช่น เดือน 5 วัน 5) ถือเป็น “วันแรง” ที่เต็มไปด้วยพลัง ทั้งดีและร้าย! โบราณเขาเชื่อว่าเป็นวันที่พลังชั่วร้าย, สัตว์มีพิษ, วิญญาณร้ายจะโผล่มา คนจึงใช้ของบางอย่าง แขวนหน้าประตู, โรยกำมะถัน, ไหว้ขอพร เพื่อลดความแรง วันไหว้บ๊ะจ่างก็เป็นหนึ่งในนั้น
บ๊ะจ่าง = ข้าวเหนียวลูกแน่นๆ ใส่เครื่องมาเต็ม: หมูแดง, ไข่เค็ม, ถั่ว, เห็ดหอม, เกาลัด, กุ้งแห้ง
กินลูกเดียวเหมือนกินข้าวมื้อใหญ่!
ช่วงนี้หลายบ้านยังทำบ๊ะจ่าง แจกเพื่อนบ้าน, แจกญาติ เป็นธรรมเนียมที่ทำให้คนได้แบ่งปันกัน
สำหรับสายบ๊ะจ่าง อย่ารอซื้อวันจริง เพราะร้านเด็ดๆ ในตลาดพลู, เยาวราช, ตลาดน้อย มักรับออเดอร์ล่วงหน้าแล้วทำตามออเดอร์ ใครไม่จอง = เสี่ยงอดกิน! ตอนนี้หลายร้านเปิดสั่งทางออนไลน์แล้ว รีบส่อง! รีบสั่ง!