6 พ.ย.66 - “แสงเหนือเขาพะเนินทุ่ง” สู่ความจริงคือแสงเขียวจากเรือไดหมึกทะเลไทย ทำไมเรือไดหมึกถึงต้องใช่แสงสีเขียว อาจารย์ธรณ์ผู้เชี่ยวชาญทะเลไทย มาไขคำตอบให้ฟัง
เขาพะเนินทุ่ง อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน จ.เพชรบุรี กำลังเป็นที่เที่ยวที่ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยว เพราะอยากพิสูจน์ปรากฎการณ์แสงเขียวของท้องฟ้ายามค่ำคืน ที่ว่ากันว่า คือ “แสงเหนือ แห่งพะเนินทุ่ง” ที่สวยงามราวกับแสงเหนือของชาวสแกนดิเนเวีย
•
ซึ่งหลายคน และสื่อหลายแห่ง ต่างค้นคำตอบจนเจอแล้วว่า “แสงเขียวพะเนินทุ่ง” นั่นมาจากเรือไดหมึกในท้องทะเลไทยนั่นเอง แล้วทำไมชาวประมงไทยถึงต้องใช้แสงเขียวในการทำประมง หรือไดหมึกด้วย
•
เรื่องนี้ อาจารย์ธรณ์ หรือ ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ นักวิชาการด้านทะเลและสิ่งแวดล้อม และอาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โพสต์เฟซบุ๊ก Thon Thamrongnawasawat เล่าเรื่องของไฟสีเขียวที่ชาวประมงไทย นิยมใช้ไว้ว่า “เมื่อเข้าสู่ปี 2520 ชาวประมงแถวปราณบุรีที่จับหมึก เริ่มทดลองเอาไดนาโมปั่นไฟลงเรือไปด้วย ปรากฏว่าหมึกชอบมาก มาว่ายวนให้จับกันเต็มไปหมด จึงเป็นการเปิดศักราชประมงปั่นไฟจับหมึก”
คำว่า “ไดหมึก” ก็มาจาก ”ไดนาโม“ ที่นำลงเรือครับ ตอนแรกยังเป็นไฟขาว ต่อมามีคนใช้ไฟเขียว จึงเริ่มขยายวงกว้าง ใครต่อใครหันมาใช้ไฟเขียวตามกัน ทะเลไทยจึงสว่างไสวไปด้วยสีเขียว
•
แล้วทำไมต้องสีเขียว ?
ผมนำงานวิจัยของ ดร.จรวย ลูกศิษย์ผมที่คณะประมง มก. มาอ้างอิง โดยทดลองเรื่องผลของแสงไฟที่มีต่อหมึก หมึกไม่ใช่ปลา หมึกทะเลเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง แต่ถือเป็นสัตว์กลุ่มนี้ที่พัฒนาสูงสุด พบว่าหมึกกล้วยยักษ์ที่อาศัยอยู่ในน้ำลึก ยังเป็นเจ้าของสถิติ “ตาสัตว์ใหญ่สุดในโลก”
•
หมึกจึงใช้ตาในการหาเหยื่อ อย่างไรก็ตาม หมึกตาบอดสีนะครับ ไม่สามารถแยกสีได้ แต่ทดแทนด้วยความสามารถในการแยกระดับความเข้มแสง ฯลฯ เมื่อในน้ำมีไฟ แพลงก์ตอนถูกแสงกระตุ้นให้เข้ามารวมกัน ปลาเล็กตามเข้ามาหมึกจึงตามเข้ามาหาอาหาร
•
นอกจากนี้ สัตว์น้ำหลายชนิดยังถูกกระตุ้นด้วยแสงโดยตรง แพลงก์ตอนยังไม่มา หมึกมาแล้ว เรื่องนี้เป็นไปได้เช่นกันว่าง่ายๆ คือมีทั้ง 2 สาเหตุที่หมึกชอบเข้ามาหาแสงไฟ
•
ดร.จรวยทดลองใช้ไฟ 4 เฉดสี ขาว แดง เขียว และฟ้า ทำไปเกือบ 200 ครั้งก่อนพบว่า สีของไฟส่งผลต่างกัน
🔴หมึกไม่ชอบไฟสีแดง ไม่ชอบมากๆ ชนิดเข้ามาน้อยกว่าแสงสีฟ้า 10 เท่า
🔵หมึกชอบไฟสีฟ้า เข้ามาบ่อยครั้งที่สุด
🟢⚪️รองลงมาคือสีเขียวกับสีขาว
•
หมึกตาบอดสี แล้วทำไมถึงเข้าหาไฟสีต่างๆ ไม่เหมือนกันล่ะ ? เหตุผลที่พอตั้งสมมติฐานได้ คือแสงสีแดงถูกดูดกลืนในน้ำได้เร็วสุด ลองดูภาพปะการังกัลปังหาสีแดงสีชมพูสวยๆ ก็ได้ครับ เราต้องใช้แฟลชใต้น้ำถ่าย หรือไม่ก็เข้าโปรแกรมที่เร่งสีแดงโดยเฉพาะ เมื่อแสงสีแดงโดนดูดกลืนง่าย ย่อมสว่างออกไปในน้ำไม่ไกลนัก หมึกไม่เห็นแสงหมึกก็ไม่เข้ามา
•
🔵แสงสีฟ้า คือ สีที่ทะลุน้ำได้ไกลสุด 🟢รองลงมาคือสีเขียว หมึกจึงเห็นแสงสีฟ้าแล้วเข้ามาหาบ่อยสุด แต่นั่นคือในห้องแลป ถ้าเป็นในทะเล เคยมีงานวิจัยเมืองนอกบอกว่าสีฟ้าหรือสีเขียวก็ไม่ต่างกันมากนัก
•
แต่ทะเลไทยอยู่ชายฝั่ง มีตะกอนเยอะ แสงไม่ได้ถูกดูดกลืนเพียงอย่างเดียว ยังสะท้อนตะกอนและอื่นๆ อีกมาก 🔵🟢แสงสีฟ้าหรือสีเขียวอาจส่งทะลุไปในน้ำแบบนี้ได้ใกล้เคียงกัน อีกทั้งหมึกแยกสีไม่ออก แต่เข้ามาตามความเข้มแสง จึงเป็นไปได้ว่าแค่แสงสีเขียวก็ให้ความเข้มแสงที่เพียงพอต่อการล่อหมึกในระยะทำการแล้ว
☑️ ความนิยมยังเป็นอีกสาเหตุ เมื่อคนหนึ่งใช้ คนอื่นก็ใช้ เมื่อใช้ได้ก็ไม่คิดจะเปลี่ยน ใช้ต่อเนื่องกันมาจนถึงปัจจุบันนั่นคือที่มาของแสงสีเขียวทั่วท้องทะเลไทย หากอยากรู้มากไปกว่านี้ ต้องรออีกสักระยะ เพราะตอนนี้ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง เพิ่งได้ชุดอุปกรณ์ศึกษาพฤติกรรมสัตว์น้ำมาหมาดๆ ดร.จรวย กำลังวางแผงการทดลองขั้นต่อไป