วัคซีนเข็ม 3 จำเป็นอย่างไร ทำไมถึงควรฉีด
แพทย์แนะนำให้ผู้ที่ฉีดวัคซีนครบ 2 เข็มไปแล้ว ควรฉีดวัคซีนเข็ม 3 เพื่อกระตุ้นให้ภูมิคุ้มกันสูงขึ้น ด้วยเหตุผลหลักก็คือ ไวรัสโคโรนาที่ก่อโรค COVID-19 มีการเปลี่ยนแปลงสายพันธุ์อยู่ตลอดเวลาในช่วงที่ผ่านมา สายพันธุ์เดลตา ทำให้วัคซีนโควิด 19 รุ่นแรก ๆ ที่วิจัยมาจากสายพันธุ์อื่น มีประสิทธิภาพลดลงในการรับมือเดลตา รวมทั้งสายพันธุ์ใหม่ ๆ ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
ล่าสุดมีสายพันธุ์โอมิครอน ที่คาดว่าน่าจะแพร่ระบาดได้ง่ายกว่าสายพันธุ์เดลตาเสียอีก และวัคซีน 2 เข็มคงไม่มีประสิทธิภาพมากพอที่จะป้องกันสายพันธุ์นี้ได้ ทั้งนี้ จากข้อมูลของบริษัทผลิตวัคซีนที่ได้ทดลองฉีดวัคซีนเข็มที่ 3 เพื่อดูระดับแอนติบอดีว่าต่อสู้กับโอมิครอนได้หรือไม่ พบว่า
วัคซีนไฟเซอร์ : เมื่อฉีด 3 เข็ม จะเพิ่มระดับภูมิคุ้มกันได้สูง 25 เท่า
วัคซีนโมเดอร์นา : เมื่อฉีดเข็มที่ 3 ครึ่งโดส (50 ไมโครกรัม) จะช่วยเพิ่มภูมิต้านทานโอมิครอน 37 เท่า และหากฉีด 1 โดส (100 ไมโครกรัม) ภูมิจะเพิ่มขึ้นจากเดิมถึง 83 เท่า
วัคซีนซิโนแวค : จากการทดลองให้วัคซีนซิโนแวคกระตุ้นเป็นเข็มที่ 3 พบว่าผู้ทดลอง 45 คน จาก 48 คน หรือคิดเป็น 94% มีระดับภูมิคุ้มกันที่จะรับมือโอมิครอนได้มากขึ้น เทียบเท่าการฉีดวัคซีนไฟเซอร์ 3 เข็ม
วัคซีนแอสตร้าเซนเนก้า : ทีมวิจัยมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด พบว่า การฉีดแอสตร้าเซนเนก้ากระตุ้นเป็นเข็มที่ 3 ช่วยเพิ่มระดับภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสสายพันธุ์โอมิครอนได้มากขึ้น โดยภูมิคุ้มกันมีระดับสูงกว่าการฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 และสูงกว่าที่พบในผู้ที่เคยติดโควิดและหายป่วยได้เองจากสายพันธุ์ดั้งเดิม หรือสายพันธุ์อัลฟา เบตา และเดลตา
วัคซีนเข็ม 3 ฉีดได้เมื่อไหร่? ห่างจากเข็ม 2 นานแค่ไหน?
เราสามารถฉีดวัคซีนเข็ม 3 เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันหลังจากฉีดวัคซีนเข็ม 2 ไปแล้ว 3-8 เดือน จะเป็นเวลาที่เหมาะสมที่สุด เพราะเป็นช่วงที่ภูมิต้านทานจากเข็มที่ 2 เริ่มลดลง หากฉีดช้าไปก็มีโอกาสที่ภูมิตกจนติดเชื้อได้ง่าย แต่ถ้าฉีดเข็มที่ 3 เร็วเกินไป ภูมิคุ้มกันจะขึ้นได้ไม่ดีนัก จึงอาจไม่เกิดประโยชน์ ทว่าในกรณีที่ฉีดวัคซีนเชื้อตายเป็น 2 เข็มแรก แล้วต้องการฉีดวัคซีนชนิด mRNA เป็นบูสเตอร์โดส ก็สามารถฉีดกระตุ้นได้หลังจาก 4 สัปดาห์ที่ได้รับเข็ม 2
อย่างไรก็ตาม สำหรับแผนการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นตามแนวทางใหม่ของกระทรวงสาธารณสุข แนะนำให้รับวัคซีนเข็มที่ 3 เร็วขึ้น คือประมาณ 3-4 เดือน หลังฉีดเข็มที่ 2 เพื่อรับมือกับสายพันธุ์โอมิครอน ดังนั้นผู้ที่ได้รับวัคซีนเข็มที่ 2 ในแต่ละเดือนจะสามารถไปฉีดเข็มที่ 3 ได้ตามเดือนที่ระบุไว้ดังนี้
วัคซีนเข็ม 3 ฉีดยี่ห้ออะไรดี
หากเคยฉีดวัคซีนโควิด 19 ครบ 2 เข็มไปแล้ว และต้องการบูสต์เข็มที่ 3 เราจะสามารถเลือกฉีดวัคซีนชนิดไหนได้บ้าง ลองมาดูกัน
คนที่ฉีดซิโนแวค 2 เข็ม หรือคนที่ฉีดซิโนฟาร์ม 2 เข็ม
เลือกฉีดเข็ม 3 แบบไหน : เนื่องจากวัคซีนซิโนแวคเป็นชนิดเชื้อตาย ซึ่งเหมาะกับการฉีดปูพื้นมากกว่าฉีดกระตุ้น ดังนั้นเข็มที่ 3 ควรเลือกวัคซีนชนิดอื่นที่ไม่ใช่เชื้อตาย อย่างวัคซีนชนิดไวรัลเวกเตอร์ (แอสตร้าเซนเนก้า) หรือชนิด mRNA (ไฟเซอร์ และโมเดอร์นา)
ควรฉีดเข็ม 3 เมื่อไร : ห่างจากฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 ไปแล้วอย่างน้อย 4 สัปดาห์
คนที่ฉีดแอสตร้าเซนเนก้า 2 เข็ม
เลือกฉีดเข็ม 3 แบบไหน : ถ้าฉีดวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้า ซึ่งเป็นชนิดไวรัลเวกเตอร์ไปแล้ว 2 เข็ม ควรกระตุ้นด้วยวัคซีน mRNA เช่น ไฟเซอร์ หรือโมเดอร์นา เป็นเข็มที่ 3 แต่ไม่ควรใช้วัคซีนเชื้อตาย เพราะเชื้อตายไม่เหมาะกับการเป็นเข็มกระตุ้น ส่วนวัคซีนไวรัลเวกเตอร์แบบเดิมก็อาจกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อโควิดได้ไม่ดีนัก
ควรฉีดเข็ม 3 เมื่อไร : สามารถฉีดกระตุ้นเข็มที่ 3 หลังจากได้รับวัคซีนเข็มที่ 2 แล้วอย่างน้อย 3 เดือนขึ้นไป
คนที่ฉีดไฟเซอร์ 2 เข็ม หรือโมเดอร์นา 2 เข็ม
เลือกฉีดเข็ม 3 แบบไหน : หากต้องการกระตุ้นเข็ม 3 ควรเลือกฉีดวัคซีน mRNA แบบเดิม อย่างไฟเซอร์ หรือโมเดอร์นา
ควรฉีดเข็ม 3 เมื่อไร : หลังจากได้รับวัคซีนเข็มที่ 2 แล้วอย่างน้อย 6 เดือนขึ้นไป
คนที่ฉีดสูตรไขว้ เข็มที่ 1 ซิโนแวค หรือซิโนฟาร์ม และเข็มที่ 2 แอสตร้าเซนเนก้า
เลือกฉีดเข็ม 3 แบบไหน : สามารถฉีดได้ทั้งวัคซีนไวรัลเวกเตอร์ เช่น แอสตร้าเซนเนก้า และชนิด mRNA คือ ไฟเซอร์ หรือโมเดอร์นา อย่างไรก็ตาม ทางกรมควบคุมโรคแนะนำว่า ผู้ที่ฉีดสูตรไขว้ซิโนแวค+แอสตร้าเซนเนก้า ควรฉีดเข็ม 3 เป็นแอสตร้าเซนเนก้า และหากต้องฉีดเข็ม 4 จึงค่อยเป็นวัคซีน mRNA เช่น ไฟเซอร์ เนื่องจากการฉีดบูสต์ไม่ได้ฉีดเข็มเดียว จึงไม่ต้องการให้ได้รับวัคซีนโควิดชนิดใดชนิดหนึ่งมากเกินไป
ควรฉีดเข็ม 3 เมื่อไร : หลังจากได้รับวัคซีนเข็มที่ 2 แล้วอย่างน้อย 3 เดือนขึ้นไป
คนที่ฉีดสูตรไขว้ เข็มที่ 1 ซิโนแวค หรือซิโนฟาร์ม และเข็มที่ 2 ไฟเซอร์
เลือกฉีดเข็ม 3 แบบไหน : สามารถฉีดได้ทั้งวัคซีนไวรัลเวกเตอร์ เช่น แอสตร้าเซนเนก้า และชนิด mRNA คือ ไฟเซอร์ หรือโมเดอร์นา
ควรฉีดเข็ม 3 เมื่อไร : หลังจากได้รับวัคซีนเข็มที่ 2 แล้วอย่างน้อย 3 เดือนขึ้นไป
คนที่ฉีดสูตรไขว้ เข็มที่ 1 แอสตร้าเซนเนก้า และเข็มที่ 2 ไฟเซอร์
เลือกฉีดเข็ม 3 แบบไหน : ควรกระตุ้นด้วยวัคซีน mRNA เช่น ไฟเซอร์ หรือโมเดอร์นา
ควรฉีดเข็ม 3 เมื่อไร : หลังจากได้รับวัคซีนเข็มที่ 2 แล้วอย่างน้อย 6 เดือนขึ้นไป
ภาพจาก : ศูนย์ข้อมูล COVID-19, freepik
ข้อมูล : โรงพยาบาลจุฬาภรณ์ , เฟซบุ๊ก โรงพยาบาลจุฬาภรณ์ ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์, เฟซบุ๊ก ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ