นางสาวสุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เปิดเผยความคืบหน้าสำคัญการติดตามโบราณวัตถุ กลุ่มประโคนชัย กลับคืนสู่ประเทศไทย ภายหลังการประชุมคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย ครั้งที่ 1/2568 ว่า หลังจากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้ถอดถอนโบราณวัตถุไทย 4 รายการ ออกจากทะเบียนพิพิธภัณฑ์โดยสมบูรณ์ เพื่อเตรียมพร้อมส่งคืนประเทศไทย ประกอบด้วย พระโพธิสัตว์ 3 องค์ และพระพุทธรูป 1 องค์ โดยโบราณวัตถุทั้ง 4 รายการนี้ เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มประติมากรรมที่ค้นพบในพื้นที่ อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์ (ปัจจุบันคือ อ.เฉลิมพระเกียรติ) ซึ่งถูกลักลอบนำออกนอกประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2507 จากการตรวจสอบพบว่า โบราณวัตถุเหล่านี้ถูกลักลอบขุดไปจากปราสาทเขาปลายบัด 2 จ.บุรีรัมย์
ทั้งนี้ พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย เริ่มต้นดำเนินการพิจารณาโบราณวัตถุชุดดังกล่าว เมื่อปลายเดือนกันยายน 2567 หลังจากนั้นดำเนินการเปิดรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้เสีย และรวบรวมข้อมูลหลักฐานเพิ่มเติมเป็นระยะเวลา 6 เดือน จนกระทั่งคณะกรรมการของพิพิธภัณฑ์ฯ มีมติเมื่อวันที่ 22 เมษายน 2568 ให้ถอดถอนโบราณวัตถุดังกล่าวออกจากทะเบียนโบราณวัตถุของพิพิธภัณฑ์อย่างสมบูรณ์ ขั้นตอนต่อไป กรมศิลปากรจะขอความร่วมมือจากกระทรวงการต่างประเทศ โดยสถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส เป็นผู้ประสานงานการส่งคืนโบราณวัตถุในขั้นตอนต่อไป โดยกำหนดการส่งมอบต้องรอให้ทางพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก ประกาศอย่างเป็นทางการ คาดว่าสามารถนำกลับสู่ประเทศไทยได้ภายในปีนี้
“การได้รับคืนโบราณวัตถุ 4 รายการครั้งนี้ เป็นความสำเร็จของการติดตามโบราณวัตถุในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทยที่ได้ดำเนินการอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2560 โดยการประสานงานกับสำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิ (Homeland Security Investigation – HSI) นับได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการติดตามโบราณวัตถุประติมากรรมสัมฤทธิ์กลุ่มประโคนชัย ในพิพิธภัณฑ์อื่นๆ ต่อไป” 
รมว.วัฒนธรรม กล่าวอีกว่า นอกจากนี้ ที่ประชุมมีมติเห็นชอบติดตามโบราณวัตถุเพิ่มเติมอีก 16 รายการ ที่เก็บรักษาในสหรัฐอเมริกา ซึ่งในจำนวนนี้มีโบราณวัตถุที่น่าสนใจเป็นพิเศษ อาทิ แผ่นทองดุนลายพระพุทธรูปและพระโพธิสัตว์ จากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิทัน และพิพิธภัณฑ์ศิลปะคลีฟแลนด์ ที่มีรูปแบบเปรียบเทียบได้กับแผ่นทองดุนลายพระพุทธรูปที่เพิ่งค้นพบจากโบราณสถานพระนอน วัดธรรมจักรเสมาราม อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งจะมีประโยชน์อย่างยิ่งในการศึกษาทางโบราณคดีของประเทศไทย
ทั้งนี้ การติดตามโบราณวัตถุกลับคืนสู่ประเทศไทย เป็นภารกิจสำคัญของ วธ. ในการอนุรักษ์และพัฒนางานด้านมรดกศิลปวัฒนธรรมของชาติ ความสำเร็จครั้งนี้แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นและความร่วมมือระหว่างประเทศ ในการอนุรักษ์และพัฒนาภารกิจงานด้านมรดกทางวัฒนธรรมของไทยต่อไป