BackBon ย่านเก่า ชวนไปเยือนชุมชนชาวสวน ฝั่งธนบุรี ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ย่านเก่าที่มีมาก่อนกรุงเทพฯ ความทรงจำของชีวิตชาวสวน รสชาติของผลไม้ ที่จางหายไป บางพลัด บางบำรุ บางยี่ขัน บางอ้อ ชื่อเหล่านี้คือ ชื่อย่าน ในฝั่งธนบุรี ของกรุงเทพฯมหานคร ชุมชนที่ตั้งเรียงรายกันอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้าเรื่อยไป สะพานพระราม 8 สะพานกรุงธนบุรี สะพานพระราม 6 และพระราม 7
แต่ละบางเป็นชุมชนเก่าที่เคยมีมาก่อน ตั้งแต่กรุงศรีอยุธยา เวลาที่ผ่านมาทำให้หลายสิ่งหลายอย่างเปลี่ยนแปลง สิ่งที่เคยมีแทบไม่หลงเหลืออยู่ ที่เหลือพอจะเสาะหาชมได้ก็น้อยมาก เพื่อให้ง่ายต่อการสร้างการรับรู้ เราลองมาไล่เรียงกันตั้งแต่สะพานสมเด็พระปิ่นเกล่า มาสะพานพระราม 8 ไปถึงสะพานพระราม 6 และพระราม 7
หลับตาย้อนเวลากัน ตั้งแต่สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้าย้อนขึ้นมา ล่วนเคยเป็น สวน ปลูกพืชผัก และผลไม้มากมาย ในอด่ีตเต็มไปด้วย คลอง ท้องร่อง คลองเล็กคลองน้อยแทรกเป็นทางสัญจรลำเลียงผลผลิตทางการเกษตรออกไปสู่ตลาดในฝั่งพระนคร ที่เทเวศร์ บางลำพู
ที่บางยี่ขัน เคยเป็นชุมชน ชือว่า บ้านปูน หมายถึงปูนแดงๆ ที่ทานกับหมากและใบพลู คนที่อพยพมาที่นี่มีอาชีพทำปูน กรรมวิธี คือไปนำหินปูนมาจากสระบุรี แล้วเผาจนเป็นผล จากนั้นเอามาผสมขมิ้น กลายเป็นปูนแดงที่ทานกับหมาก
นอกจากปูนแล้วยังมีดินสอ หมายถึง ดินสอพอง เราเอาไว้ผสมน้ำทานตัว แต่เด็กสมัยนี้จะนึกไว้ใช้สำหรับเล่นสงกรานต์ ที่บ้านปูน อยู่ตรงบางยี่ขัน นอกจากปูน และดินสอพอง ยังมี เหล้า บางยี่ขันเป็นที่ตั้งโรงสุรามาตั้งแต่ต้นกรุง ก่อนจะย้ายออกไปอยู่นอกเมืองเมื่อไม่นานมานี้ นอกจากผลิตสินค้าที่เล่าไปแล้ว ยังมีสวนปลูก เงาะ ลิ้นจี ฯลฯ ทุกวันนี้ไม่เหลือแล้ว
ถัดจากบางยี่ขัน คือ บางพลัด ถ้านิกไม่ออกก็นึถึงถนนจรัลสนิทวงศ์ เวลานี้ บางพลัดแต่ก่อนเป็นส่วน มีทั้งคน ลาว คนไทย คนมอญ อพยพกันมาตั้งถิ่นฐาน ฝั่งตรงข้ามบางพลัดคือ สามเสน มีชุมชน บ้านเขมร บ้านญวน ที่โบสถ์คอนเซ็ปชัน โบสถ์เซ็นฟรังส์ สิ่งที่บางพลัด เคยมีและโด่นดังมาก คือ ทุเรียน ทุเรียน บางพลัดคือทุเรียนพันก้านยาว รสชาติเด็ดและดังมาก่อนทุเรียนนนท์เสียอีก นอกจากทุเรียน ก็มี มังคุด ลิ้นจี่ เงาะ หมาก พลู ส้มโอ ฯลฯ ถัดจากบางพลัดก็มีบางพลูชุมชนเล็กๆ ปลูกพลูกินหมาก อยู่บริเวณเชิงสะพานกรุงธนบุรีทุกวันนี้ แถวนั้นยังมี วังเก่า ชื่อ วังบางพลู
เลยขึ้นมาจากบางพลัดก็คือ บางอ้อ ที่ บางอ้อ ก็มีทุเรียน มีสวน มี เงาะ ลิ้นจี่ เคยมีแต่หมดไปแล้ว สภาพอากาศที่อุ่นขึ้น (ในหน้าที่ติดช่อดอก) ฝนที่ตกมากเกินไป ทุกวันนี้ ความเป็นสวนของบางพลัด บางอ้อ เหลือพื้นทื่อยู่น้อยมาก การมาของถนนจรัลสนิทวงศ์ ทำให้ความเจริญหลังไหล่ผ่านเข้ามา พื้นที่สวนพัฒนาเป็นที่พักอาศัย บางอ้อ ยังเป็นที่อยู่ของชุมชน มุสลิม ที่อพยพมาจากกรุงศรีอยุธยา แขกแพ ทำอาชีพค้าซุง ทำไม้ กิจการโรงเลื่อย ทุกวันนี้ยังพอหลงเหลืออยู่บ้างไม่มากเหมือนในอดีต หากนั่งเรือผ่านบางอ้อจะเห็นภาพโรงเลื่อยเก่า แพซุง
ยังพอมีโอกาสให้ไปศึกษาวิถีย่านเก่าบางพลัดบางอ้อ ได้ที่พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร เขตบางพลัดที่วัดเปาโรหิต หรือไปชมวิถีแขกแพที่มัสยิดบางอ้อ