จากกรณีของผู้ป่วยโรคโควิด-19 จำนวนไม่น้อยที่หายจากการติดเชื้อโควิด-19 แต่กลับตรวจพบระดับภูมิคุ้มกันแอนติบอดีต่อเชื้อไวรัสได้น้อยมากแต่ยังลดความรุนแรงของโรคในภายหลังได้ แสดงให้เห็นว่าอาจจะมีระบบภูมิคุ้มกันอีกประเภทหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญในการช่วยป้องกันเชื้อไวรัสนี้ได้ยาวนานขึ้น ซึ่งก็คือ “เซลล์เม็ดเลือดขาว T-cells” หนึ่งในเซลล์สำคัญของร่างกายที่มีหน้าที่ป้องกันโรคโควิด-19 และช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส ในประเด็นนี้นพ.วีรวัฒน์ มโนสุทธิ อายุรแพทย์โรคติดเชื้อ นายแพทย์ทรงคุณวุฒิและรองผู้อำนวยการสถาบัน สถาบันบำราศนราดูร[1] ได้ไขความกระจ่างและสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับบทบาทและความสำคัญของ T-cells ซึ่งเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญในการช่วยให้เราเอาชนะเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 ได้
นอกเหนือจากระบบภูมิคุ้มกันชนิดแอนติบอดี (Antibody) ที่คนส่วนใหญ่คุ้นเคยกันดี ในความเป็นจริงยังมีระบบภูมิคุ้มกันอีกชนิดหนึ่งที่มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน นั่นก็คือ “ระบบภูมิคุ้มกันชนิดที่เซลล์ (T-cells)” อันเป็นเซลล์ชนิดหนึ่งที่อยู่ในระบบภูมิคุ้มกันชนิดจำเพาะเจาะจง โดย T-cells มีคุณสมบัติสำคัญในการจดจำเชื้อโรคที่เข้ามาสู่ร่างกายได้ในระยะเวลายาวนาน และสามารถตอบสนองต่อเชื้อโรคตัวเดิมในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น หรือกล่าวได้ว่ามีระบบภูมิคุ้มกันต่อโรคนั้นๆ ที่แข็งแกร่งขึ้นเรื่อยๆ ในระยะยาวนั่นเอง
T-cells มีหน้าที่สำคัญ 2 ประการ ได้แก่ (1) หน้าที่ช่วยกำจัดเซลล์ที่ติดเชื้อในร่างกาย และ (2) หน้าที่ช่วยกระตุ้นภูมิต้านทานอื่นๆ ในร่างกายให้ตอบสนองดีขึ้น ด้วยเหตุนี้จึงถือได้ว่าระบบภูมิต้านทาน T-cells มีบทบาทที่สำคัญอย่างยิ่งในการลดความรุนแรงของโรคและลดอัตราการเสียชีวิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ
T-cells แบ่งเป็น 2 ประเภท ประเภทแรกเรียกว่า “ซีดีแปด (CD8+)” เปรียบเสมือนตำรวจที่คอยดักจับผู้ร้าย เพราะเป็นเซลล์ที่ความสามารถในการคอยตรวจจับเซลล์ที่ติดเชื้อและทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อนั้นๆ ส่วนอีกประเภทหนึ่งเรียกว่า “ซีดีสี่(CD4+)” เปรียบเสมือนกองกำลังเสริม โดยเป็นเซลล์ที่มีคุณสมบัติในการสร้างภูมิต้านทานชนิดอื่นๆ เพื่อช่วยส่งเสริมให้CD8+ มีความสามารถในการกำจัดเชื้อ อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
T-cells มีบทบาทสำคัญในการตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย ดังเช่น ไวรัส ถือเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยให้เรามั่นใจในการใช้วัคซีนที่มีอยู่ในขณะนี้ได้ โดยวัคซีนป้องกันโควิด-19 เช่น วัคซีนชนิด Viral vector มีคุณสมบัติที่สำคัญในการกระตุ้น T-cells ได้อย่างมีประสิทธิภาพและยาวนานเป็นเวลาหลายเดือน จึงสามารถช่วยลดความรุนแรงของโรคและอัตราการเสียชีวิตจากโรคโควิด-19 ได้เป็นอย่างดี