13 มี.ค.68 - เอ่อ…แปลกดี! ย้อนความทรงจำ ครั้งหนึ่ง เคยเป็นควาญช้าง(ฝึกหัด) 1 วัน เขาทำอะไรกันบ้าง ไปสนิทชิดช้างกันที่ ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย จ.ลำปาง
วันที่ 13 มีนาคม ของทุกปี ได้รับการขึ้นเป็นหนึ่งในวันสำคัญ วันนี้คือ “วันช้างไทย” ใจความสำคัญที่อยากให้คนไทย และคนทั่วโลก เห็นความสำคัญ และร่วมอนุรักษ์ ดูแลช้างไทยอย่างถูกต้องเหมาะสมตามบริบท ทั้งช้างป่า ช้างบ้าน ที่เป็นสัตว์คู่เมือง เป็นสมากชิกครอบครัวมาตั้งแต่อดีต ถึงปัจจุบัน
เอ่อ…แปลกดี! ก็มีความทรงจำดีๆ กับช้างไทยเหมือนกัน ครั้งหนึ่ง เคยเป็น “ควาญช้าง”(ฝึกหัด) 1 วัน ที่เป็นประสบการณ์ที่พิเศษสุดๆ ของหนึ่งในคนที่ชอบช้างไทย ที่ไม่เพียงแต่สัมผัสความน่ารัก แต่ช้างไทยยังมีอีกหลายสิ่งที่ทำให้หลงรักพวกเขามากยิ่งขึ้น เปิดประสบการณ์อีกครั้งที่นี่ “ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย” อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง
ก่อนจะไปฝึกวิชากับเหล่าช้างแสนรู้ ต้องเปลี่ยนชุดเป็นชุด “หม้อห้อม” ผ้าพื้นเมืองก่อน พี่ควาญบอกว่าแต่ละท้องถิ่นควาญช้างก็จะมีชุดไม่เหมือนกัน ก็แล้วแต่ถิ่นฐานนั้นจะมีชุดหรือผ้าแบบไหน แต่ชุดแบบนี้เป็นที่นิยมในผื่นถิ่นเมืองเหนือมากที่สุด ใส่สบาย ไม่อึดอัด แถมจะเปื้อนอะไรก็ทำความสะอาดง่าย ดูไม่เลอะเทอะไม่สกปรกด้วย
จากนี้ถึงเวลาเอาจริง พี่ควาญพาไปเซอร์เวย์ทำความรู้จักกับควาญมืออาชีพ และสำคัญสุดๆ ก็ครอบครัวช้าง ที่มายืนรอ กินรอ อยู่เต็มลานฝึกช้างกันแล้ว ช่วงนี้แหละก็สำคัญมากทีเดียวที่จะได้ทำความสนิทสนม ลองให้อาหารช้าง และต้องเรียนรู้คำสั่งช้าง ที่ต้องใช้ในการฝึกเป็นควาญช้างในวันนี้นั้นเอง
คำสั่งช้างมีชุดคำสั่งที่พี่ควาญจดและให้เหล่านักเรียนควาญจำให้แม่น เพราะจากนี้จะใช้คำสั่งนี้ไปจนจบครอสกันเลย เช่น ส่งสูง = ขึ้นด้านข้าง ฮับสูง = ขึ้นด้านบน ไบ= ไปข้างหน้า ฮาว = หยุด เป็นต้น เอาจริง กว่าจะพูดได้แต่ละคำ กว่าจะออกเสียงได้ถูก กว่าน้องช้าง จะฟังเสียงเราเข้าใจ ก็เล่นเอาเหนื่อย ปาดเหงื่อ ถอนใจ ไปหลายรอบเลยละ แต่ก็สู้สุดใจ ลองจน “ช้าง น้องมาลี” ยอมใจอ่อนฟังคำสั่งแบบงงๆ เอ่อ…แปลกดี!
เอาละพอฝึกได้ที่แล้ว ถึงเวลาออกเดินทาง พา “มาลี” ไปเดินเล่นแล้ว แต่ไม่ได้เดินธรรมดา ไปที่ที่จะไปคือบ่อน้ำใหญ่ ที่มาลี กับพี่ๆ ช้าง จะลงไปแช่ตัว ว่ายน้ำให้ชื่นอกชื่นใจกันนั้นเอง เหล่านักเรียนช้าง ต่อแถวเรียงหนึ่ง เดินตามกันอย่างเป็นระเบียบ จากนั้นก็ถึงเวลาลงน้ำอาบน้ำกันแล้ว ยอมรับมาตื่นเต้นมากๆ และเป็นครั้งแรกที่ลงไปอาบน้ำกับช้างแบบนี้ และเหล่าช้างทั้งหลายต่างมีสดชื่น คลายร้อน ชุ่ทฉ่ำกันสุดๆ เชือกไหนอารมณ์ดีก็ดูดน้ำพ่นใส่พี่ควาญ แม้แต่มาลี ก็ไม่ยอมน้อยหน้า นอนแช่น้ำดีๆ ก็จุ่มงวดดูดน้ำมาพ่นให้ให้ควาญฝึกหัดอย่างผมได้สดชื่นไปด้วย เอ่อ…แปลกดี!
ทำดีก็ต้องมีรางวัล เคล็ดลับให้ช้างเชื่อฟัง พอเวลาทำดีก็ต้องให้รางวัล จะกล้วย จะอ้อย หรือพืชผักอื่นๆ ก็ได้หมด ขอแค่ตบรางวัลงามๆ อร่อยๆ ก็พอ เอาละพอได้คลายร้อนกันแล้วก็ถึงเวลากลับมาเข้าห้องเรียนช้างเดินเรียงแถว ตั้งขบวนนำส่งสัญญานด้วยเสียงกลอง แล้วก้าวเท้าเดินเรียงแถว ควาญฝึกหัดอย่างผม พอได้อยู่บนคอช้าง วิวบนนี้มันสุดยอดมากๆ ปนกันระหว่างความสูง ความเสียว ความตื่นเต้น แต่ทั้งหมดคือความประทับใจสุดๆ ครั้งหนึ่งของชีวิตเลย เสียงกลองเหมือนให้จังหวะก้าวเท้า เข้าสู่ลานโรงเรียนช้างอย่างพร้อมเพรียง ตั้งแถวทำกิจกรรมที่ย้อนอดีตของช้างไทย ที่ผูกพันธ์กับคนไทยมาช้านาน จวบจนปัจจุบันที่กาลเวลาเปลี่ยนไปช้างมีบทบาทอีกแง่มุมของสังคมไทย ไม่ต้องใช้แรงงาน สู่การอนุรักษ์ ดูแล ฟื้นฟู ผสมผสานการเรียนรู้ตามรูปแบบวิถีเดิม และวิถีธรรมชาติ เพื่อเป้าหมายเดียวกันดูแลช้างไทย ให้สมกับเป็นสัญลักษณ์ของประเทศไทย
นี่เป็นส่วนหนึ่งในกิจกรรมที่ทำให้เราได้เข้าใจช้างไทยมากขึ้น เข้าใจวิถีคนเลี้ยงช้าง และหวังว่าจะเป็นส่วนหนึ่งให้ทุกคนได้เอ็นดูช้างไทยกันอีกไม่มากก็น้อย โอกาสหน้าจะมาเล่าเรื่องราวความพิเศษของช้างไทยสู่กันฟังอีก เอ่อ…แปลกดี!
