กลางใจเมืองนครปฐม ตั้งตระหง่าน “พระปฐมเจดีย์” สัญลักษณ์แห่งพุทธศาสนาและศูนย์กลางความศรัทธาของชาวไทยมาช้านาน แต่เบื้องหลังความงดงามและความสงบสุขของสถูปยิ่งใหญ่นี้ คือเรื่องราวของตำนานและรากเหง้าแห่งศาสนา ที่เชื่อมโยงกับยุคแรกเริ่มของพระพุทธศาสนาในดินแดนสุวรรณภูมิ
ต้นกำเนิดของพระปฐมเจดีย์
“พระปฐมเจดีย์” มีความหมายว่า “เจดีย์แรก” หรือ “ปฐมสถูป” สันนิษฐานว่าถูกสร้างขึ้นในสมัยสุวรรณภูมิ ช่วงที่พระพุทธศาสนาเผยแผ่มาสู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หลังการส่งสมณทูตครั้งใหญ่ในยุคพระเจ้าอโศกมหาราช
ตำนานเล่าว่า พระมหาเถระโสณะและพระมหาเถระอุตตระ ผู้เป็นสมณทูตเดินทางจากชมพูทวีป มายังดินแดนสุวรรณภูมิ พร้อมนำเอาคำสอนและหลักธรรมแห่งพระพุทธศาสนามาเผยแผ่ พวกท่านได้สร้างพระเจดีย์ขึ้นเพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งความศรัทธาและเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ
ยุคแห่งการปรับปรุงและบูรณะ
พระปฐมเจดีย์ในช่วงแรกนั้น เป็นเพียงเจดีย์ทรงดั้งเดิมในแบบศรีลังกา (ทรงโอคว่ำ) เมื่อเวลาผ่านไป เจดีย์ถูกทิ้งร้างและจมอยู่ในกองดินเป็นเวลาหลายร้อยปี จนกระทั่งสมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงค้นพบพระเจดีย์และทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญ ทรงโปรดเกล้าฯ ให้มีการบูรณะและสร้างพระเจดีย์ขึ้นใหม่ในรูปทรงปัจจุบัน ซึ่งเป็นเจดีย์ทรงระฆังแบบไทย
การบูรณะครั้งนั้น ไม่ได้มีเพียงการสร้างเจดีย์ใหม่ แต่ยังรวมถึงการสร้างพระวิหาร กำแพงแก้ว และศาสนสถานโดยรอบ จนกลายเป็นศูนย์รวมแห่งศรัทธาอย่างที่เราเห็นในปัจจุบัน
พระปฐมเจดีย์ในมิติแห่งวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์
พระปฐมเจดีย์ไม่ได้เป็นเพียงสถานที่ทางศาสนา แต่ยังเป็นพยานแห่งประวัติศาสตร์ที่สะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย ตั้งแต่ยุคสุวรรณภูมิ สมัยทวารวดี จนถึงยุครัตนโกสินทร์ เจดีย์นี้ได้กลายเป็นศูนย์กลางแห่งความศรัทธาของชาวพุทธและเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมไทย
ในทุกปี ช่วงเทศกาลงานนมัสการพระปฐมเจดีย์ นักแสวงบุญจากทั่วสารทิศจะเดินทางมารวมตัวกัน เพื่อแสดงความเคารพบูชาและร่วมกิจกรรมทางศาสนา นี่คือการยืนยันถึงพลังของความศรัทธาที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น
พระปฐมเจดีย์ไม่ได้เป็นเพียงแค่สถูปขนาดใหญ่ที่ตั้งตระหง่านกลางเมือง แต่ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งความเชื่อและความศรัทธาที่ฝังลึกอยู่ในจิตวิญญาณของคนไทย เป็นหลักฐานแห่งการสืบทอดพระพุทธศาสนาในดินแดนสุวรรณภูมิ และเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ไม่มีวันจางหาย
การเดินทางมาเยือนพระปฐมเจดีย์ จึงไม่ใช่เพียงเพื่อชื่นชมความงดงาม แต่ยังเป็นการเดินทางย้อนกลับไปค้นหารากเหง้าทางจิตวิญญาณ และยืนยันถึงความยิ่งใหญ่ของพุทธศาสนาในผืนแผ่นดินไทย
“พระปฐมเจดีย์ไม่เพียงเป็นร่องรอยแห่งประวัติศาสตร์ แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจถึงการเชื่อมโยงของอดีต ปัจจุบัน และอนาคตในแสงแห่งธรรม”