สวัสดีปี 2566 ปีแห่งกระต่ายวันนี้เราจะพาเพื่อน ๆ ทุกคนมาทำความรู้จักกับวัดคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดน่าน ซึ่งมีอายุกว่า 600 ปี สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยพญาการเมืองเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ที่ได้มาจากกรุงสุโขทัย ตั้งอยู่ที่เวียงภูเพียงแช่แห้ง อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน ห่างจากตัวเมืองน่านปัจจุบันไปทางทิศตะวันออกราว ๓ กิโลเมตร .
หลักฐานเอกสารพื้นเมืองน่าน ฉบับวัดพระเกิดกล่าวว่า พระธาตุแช่แห้งสร้างขึ้นราว พ.ศ. ๑๘๙๖ เพื่อบรรจุพระธาตุจำนวน ๗ องค์ และพระพิมพ์เงิน พระพิมพ์ทอง อย่างละ ๒๐ องค์ ซึ่งพระยาการเมือง เจ้าผู้ครองเมืองพลัว/ปัว (เชื่อว่าเป็นศูนย์กลางมาก่อนเมืองน่านปัจจุบัน) ได้รับจากพระยาลิไท กษัตริย์สุโขทัย จากการไปช่วยสร้างวัดหลวงอภัย . โดยรูปแบบของพระธาตุแช่แห้งเมื่อแรกสร้างนั้นไม่ชัดเจน ทราบเพียงว่าสูงจากพื้นดินราว ๑ วา . แต่ด้วยช่วงเวลาดังกล่าวเมืองน่านมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับสุโขทัย อีกทั้งงานศิลปกรรมอื่นๆ ทั้งประติมากรรมและสถาปัตยกรรมที่มีอายุใกล้เคียง/หลังพระธาตุแช่แห้งลงมาเล็กน้อย ล้วนสะท้อนอิทธิพลศิลปะสุโขทัยทั้งสิ้น ดังนั้นจึงมีการสันนิษฐานว่ารูปแบบของพระธาตุแช่แห้งเมื่อแรกสร้างอาจได้รับแรงบันดาลใจจากศิลปะสุโขทัยเช่นกัน โดยอาจมีรูปแบบเป็นเจดีย์พุ่มข้าวบิณฑ์(?) หรืออาจมีรูปแบบคล้ายเจดีย์ช้างล้อม(?)ได้หรือไม่ . ภายหลังเมืองน่านถูกผนวกเข้ากับล้านนาราว พ.ศ. ๑๙๙๓ - ๒๑๐๑ ก่อนจะอยู่ภายใต้การปกครองของพม่า และขึ้นกับรัตนโกสินทร์ตามลำดับ
ตามคติการไหว้พระธาตุประจำปีเกิดตามปีนักษัตรของชาวล้านนา ด้วยมีความเชื่อว่าอย่างน้อยครั้งหนึ่งในชีวิต ควรไปกราบไหว้ตั้งจิตอธิษฐานเพื่อขอพรสิ่งใดแล้ว ให้บังเกิดผลสำเร็จดังใจปราถนา เพื่อเป็นมงคลสูงสุดต่อชีวิตและครอบครัว เชื่อกันว่าการได้สักการบูชาองค์พระธาตุแช่แห้งนั้นจะทำได้รับอานิสงค์อย่างแรงกล้า ทำให้ชีวิตอยู่ดีมีสุข
ข้อมูลจาก : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน
รูปภาพจาก : วัดพระธาตุแช่แห้ง พระอารามหลวง