4 ก.ย.64 - กุหลาบมอญ ดอกไม้ที่หลายบ้านปลูกไว้ประดับสร้างความสดใสให้ตัวบ้าน ด้วยสีสันที่สวยงาม รวมถึงกลิ่นอันทรงเสน่ห์ รู้หรือไม่ว่า กุหลาบมอญนั้นเริ่มนำมาปลูกในไทยในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ครั้งสมัยพระองค์ทรงรับชัยชนะในการรบกับเมืองมอญ จนกลายเป็นไม้ดอกที่ปลูกอย่างแพร่หลายจนถึงทุกวันนี้ เรื่องราวจะน่าสนใจอย่างไร ติดตามได้ที่นี่ #BackboneMCOT
“กุหลาบมอญ” ไม้ดอกทรงพุ่มขนาดเล็ก สูง 1-2 เมตร ยามออกดอกเป็นช่อดอกสีชมพูหรือสีแดงสวยงามสะพรั่งไปทั้งต้น ยิ่งยามเมื่อลมพัดสัมผัสกลีบดอกกลิ่นหอมของกุหลาบมอญ โชยต้องจมูกหอมรันจวนชื่นใจ
แล้วกุหลาบมอญที่แสนสวยนี้ เริ่มปลูกในไทยมาตั้งแต่เมื่อไหร่ เมื่อลองค้นหาข้อมูลจากหลายแหล่ง พบว่ากุหลาบมอญนี้มีความเป็นไปได้ว่าเริ่มนำมาปลูกในไทยตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช จากข้อมูลระบุว่า สมเด็จพระนเรศ ทรงนำกลับมาหลังจากเสร็จสงครามที่เมืองมอญ เมื่อครั้งประกาศอิสรภาพจากพม่าโดยหลังจากส่งกองทัพไปตีมอญ ทวาย และตะนาวศรี ได้กวาดต้อนชาวมอญ ทรัพย์สมบัติ พร้อมทั้งนำไม้ดอกที่พระองค์ทรงโปรด “กุหลาบมอญ” ซึ่งชาวมอญนิยมปลูกกลับมายังกรุงศรีอยุธยาด้วย
อาจพูดได้ว่ากุหลาบมอญ เป็นของขวัญ หรือสัญลักษณ์อีกอย่างหนึ่งจากการ “ประกาศอิสรภาพ” ของกรุงศรีอยุธยาจากหงสาวดี และนับแต่นั้นกุหลาบมอญ ก็กลายเป็นสัญลักษณ์ในสมเด็จพระนเรศ จนถึงทุกวันนี้ และกลายเป็นไม้ดอกที่ได้นิยมปลูกในบ้านเรือนเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน
.
ศ.ประชิด วามานนท์ อาจารย์ผู้เชี่ยวชาญพันธุ์ไม้ไทย มีบันทึกไว้ว่า วันที่ 14 ตุลาคม 2516 ขณะประเทศไทยกำลังอยู่ในช่วงวิกฤต เกิด “กฤษฎาภินิหาร องค์สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงห่วงใยต่อแผ่นดินด้วยศุภนิมิตที่โปรยปรายพระสุบินในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ถึงเหตุการณ์คับขัน ทรงนึกถึงให้ใช้กุหลาบมอญลอยน้ำถวายสรงพระพักตร์ในสมเด็จพระนเรศวรตามพระสุบินเป็นมหัศจรรย์” จากนั้นเหตุการณ์ 14 ตุลา 16 ประหนึ่งสงครามกลางเมืองลงเอยด้วยความสงบในที่สุด
.
ศ.ประชิด ยังบันทึกไว้อีกด้วยว่า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชเสาวนีย์ให้ปลูกกุหลาบมอญไว้ทั่วทุกตำหนักที่ประทับ เพื่อทรงใช้ดอกกุหลาบมอญเป็นสัญลักษณ์ในพระนเรศวรมหาราช ตราบเท่าทุกวันนี้
ปัจจุบันกุหลาบมอญ นับเป็นไม้ประดับยอดนิยมตลอดกาลทั้งในไทย และต่างประเทศ ด้วยสีสันที่สวยงาม ออกดอกตลอดทั้งปี อีกทั้งยังดูแลง่าย เป็นไม้ปลูกที่มีความทนทาน จึงนิยมอย่างแพร่หลาย
.
ไม่เพียงแต่ได้ความสวยงาม แต่กุหลาบมอญยังมีประโยชน์ที่หลากหลาย ตั้งแต่นำมาสกัดเป็นตัวยา หรือน้ำมันหอมระเหย ไปจนถึงเมนูอาหารตำรับชาววัง เช่น
-ดอกกุหลาบมอญ นำมาตากแห้ง ชงดื่มแทนชาเป็นยาระบายอ่อนๆ มีกลิ่นหอมเย็นบำรุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย
-ดอกสด กลั่นให้น้ำมันหอมระเหยแก้หวัด แต่งกลิ่นยาและส่วนผสมเครื่องสำอาง
-น้ำมันดอกกุหลาบมอญ ยังนำมาแปลงเป็น “น้ำดอกไม้เทศ” โดยละลายน้ำมันดอกกุหลาบมอญในน้ำต้มสุก นิยมนำมาใช้เป็นน้ำกระสายยาในยาขนานต่างๆ มีสรรพคุณแผนโบราณของดอกกุหลาบมอญ คือ แก้ไข้ตัวร้อน แก้กระหายแก้อ่อนเพลีย และบำรุงกำลัง
-กลิ่นหรือน้ำมันหอมระเหยจากกุหลาบมอญ จากการวิจัยพบว่า มีฤทธิ์คลายกังวล ช่วยในการนอนหลับ ต้านอาการลมชัก ขยายหลอดลม มีส่วนช่วยลดน้ำตาลในเลือด และฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ
-กลีบกุหลาบมอญสด นำมาปรุงเป็นอาหาร ยำกุหลาบมอญรสเด็ด โดยนำกลีบกุหลาบมอญรวมกับเนื้อกุ้ง ไก่ หรือหมูสับ ราดด้วยน้ำยำรสจัดด้วยพริกชี้ฟ้า กระเทียม และรากผักชีโขลกละเอียด เคี่ยวน้ำส้มสายชู น้ำตาล น้ำปลา หวานเปรี้ยวนำเท่านี้ก็ได้เมนูยำกุหลาบมอญ ทั้งอร่อยและมีสรรพคุณหลากหลายในจานเดียว
นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งในเรื่องราวของกุหลาบมอญ ดอกไม้จากการประกาศอิสรภาพของสมเด็จพระนเรศ สู่ไม้ดอกไม้ประดับ และผลิตภัณฑ์แปรรูปที่สร้างประโยชน์ เกิดมูลค่าอย่างมหาศาลเป็นมรดกถึงรุ่นลูกหลานในปัจจุบัน
.
สำหรับแฟนเรื่องราวประวัติศาสตร์ไทย สามารถติดตามชมซีรีส์ฟอร์มยักษ์ “ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเดอะซีรีส์” ภาคองค์ประกันหงสา ได้ทาง ช่อง 9 MCOT HD หมายเลข 30 ทุกวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 18.00 น.
ขอบคุณข้อมูลจาก
-ศิลปวัฒนธรรม ฉบับมิถุนายน 2539
-https://www.silpa-mag.com/history/article_6458
-http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/resources/new-fragrant/rosa.html
-https://www.aroundonline.com/valentines-roses/
-ศูนย์ปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง
ธิดารัตน์ จันทร์ดอน
-สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล