หลังคนไทยต้องอดทนกับอาการคันคอ บางคนถึงขั้นเป็นโรคทางเดินหายใจ ที่เป็นผลมาจากปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 มาเป็นเวลานาน ในที่สุดการประชุมสภาฯ ครั้งที่ผ่านมานี้เองก็ได้มีการพิจารณา ร่างกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับอากาศสะอาด ที่มีการเสนอเข้ามาพร้อมกันทั้งสิ้น 7 ฉบับ กฎหมายหมายนี้มีสาระอย่างไรบ้างมาดูกัน
ที่ผ่านมาได้มีหลายหน่วยงาน ทั้งภาคการเมืองและภาคประชาชน ได้มีการร่างกฎหมายเกี่ยวกับอากาศสะอาด เพื่อนำไปใช้แก้ไขปัญหาฝุ่นที่คนไทยกำลังเผชิญอยู่ในขณะนี้ เสนอให้ที่ประชุมสภาฯพิจารณา ส่งผลให้จนถึงขณะนี้มีร่างกฎหมายเกี่ยวกับอากาศสะอาดอยุ่ในการพิจารณาแล้ว มากถึง 7 ร่างด้วยกัน ได้แก่
-ร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. ... ที่สำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง (สำนักงาน ป.ย.ป.) เป็นผู้จัดทำและนำเสนอโดยคณะรัฐมนตรี
-ร่าง พ.ร.บ.กำกับดูแลการจัดการอากาศสะอาดเพื่อสุขภาพแบบบูรณการ พ.ศ.... นำเสนอโดยผู้มีสิทธิเลือกตั้ง 22,251 คน
-ร่าง พ.ร.บ.อากาศสะอาดเพื่อประชาชน พ.ศ.... นำเสนอโดยพรรคภูมิใจไทย
-ร่าง พ.ร.บ.อากาศสะอาดเพื่อสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน พ.ศ. ... นำเสนอโดยพรรคเพื่อไทย
-ร่าง พ.ร.บ. ส่งเสริมและรักษาอากาศสะอาดเพื่อสุขภาพ พ.ศ. .... นำเสนอโดยพรรคประชาธิปัตย์
-ร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. ....นำเสนอโดยพรรคพลังประชารัฐ
-ร่าง พ.ร.บ.ฝุ่นพิษและการก่อมลพิษข้ามพรมแดน พ.ศ. .…" ที่นำเสนอโดยพรรคก้าวไกล
หลักการของแต่ละร่างกฎหมาย
พล.ต.อ.พัชรวาท วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในนามคณะรัฐมนตรี ชี้แจงหลักการและเหตุผล ว่า ปัญหามลพิษทางอากาศกำลังทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน ที่มีแนวโน้มสูงขึ้นในช่วงต้นปีและปลายปีของทุกปี จึงต้องกำหนดกลไกในการบริหารจัดการมลพิษทางอากาศ ทั้งในระดับชาติและในระดับพื้นที่ พร้อมกำหนดให้มีการพัฒนาและบูรณาการการบริหารจัดการปัญหาของทุกภาคส่วนให้เป็นระบบ กำหนดให้มีระบบการวางแผนการดำเนินงาน และกำกับดูแล เพื่อให้สอดคล้องกับหลักการพัฒนาอย่างยั่งยืน
“เพื่อลดสาเหตุการเกิดมลพิษที่แหล่งกำเนิด รวมทั้งป้องกันการปล่อยมลพิษ ฝุ่น ควัน และกลิ่น เข้าสู่สภาพแวดล้อมและชั้นบรรยากาศ พัฒนาระบบการประเมินคุณภาพอากาศ ระบบการเฝ้าระวัง ระบบการเตือนภัย และระบบการจัดการในสถานการณ์วิกฤตจากภาวะมลพิษทางอากาศ ตลอดจนการพัฒนาองค์ความรู้เกี่ยวกับการจัดการปัญหามลพิษทางอากาศ เพื่อให้เกิดอากาศสะอาด เพื่อเสริมสร้างสภาพแวดล้อมที่ดี มีความปลอดภัยต่อสุขภาพ อันเป็นปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิตของประชาชน จึงจำเป็นต้องตราพระราชบัญญัตินี้” พล.ต.อ.พัชรวาท กล่าว
ขณะที่ น.ส.คนึงนิจ ศรีบัวเอี่ยม ตัวแทนภาคประชาชน กล่าวถึงหลักการร่างของภาคประชาชน ว่า สิ่งที่ต้องการคืออากาศสะอาด การจัดการทั้งหมดเพื่อให้ได้มาซึ่งอากาศสะอาดที่มีประสิทธิภาพและสามารถเข้าถึงได้ การจัดการและกำกับดูแลนี้จะต้องเป็นไปเพื่อสุขภาพ ที่สำคัญคือต้องมีการบูรณาการ ไม่ใช่การแยกส่วน โดยเรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่เกินตัวที่หน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งสามารถแก้ไขได้ ต้องแก้ปัญหาเชิงโครงสร้างจากภูเขาน้ำแข็ง การแก้ปัญหานี้ยังไม่รวมลึกไปถึงรากเหง้า ความเล็กจิ๋วของ PM 2.5 ถูกซุกไว้ใต้พรม เราต้องการนวัตกรรมทางกฏหมาย พร้อมเปรียบเทียบถึงสิทธิในชีวิต ในสุขภาพ และสิ่งแวดล้อม ในร่าง พ.ร.บ.ฉบับประชาชน ได้เสนอ 3 ระดับ คือ ระดับนโยบาย ระดับการดูแล ระดับปฏิบัติการ พร้อมเสนอให้มีกองทุนอากาศสะอาด เพื่อช่วยเหลืออุดหนุนการแก้ปัญหา
นายอลงกต มณีกาศ สส.นครพนม พรรคภูมิใจไทย ตัวแทนนายอนุทิน ชาญวีรกูล ผู้เสนอร่างของพรรคภูมิใจไทย กล่าวว่า มลพิษทางอากาศส่งผลกระทบกับทุกชีวิต และแนวโน้มความรุนแรงสูงขึ้น ครอบคลุมทุกพื้นที่ ส่งผลต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศโดยรวม ทั้งงบประมาณในการรักษาพยาบาล และความเสียหายต่อธุรกิจการท่องเที่ยว ภาพลักษณ์ของประเทศที่สะท้อนถึงความล้มเหลวในการจัดการ จึงมีความจำเป็นที่จะต้องมีมาตรการปฏิรูประบบการบริหารจัดการให้มีประสิทธิภาพ สอดคล้องกับหลักสิทธิเสรีภาพของประชาชนที่มีสิทธิที่จะอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี
ด้านนายชัยมงคล ไชยรบ สส.สกลนคร พรรคพลังประชารัฐ ตัวแทน น.ส.ตรีนุช เทียนทอง ผู้เสนอร่างของพรรคพลังประชารัฐ กล่าวว่า กฎหมายฉบับนี้จะเป็นกฎหมายที่ก้าวข้ามความขัดแย้ง ไม่ได้มุ่งผลประโยชน์ทางการเมือง หวังเป็นอย่างยิ่งว่า การเสนอกฎหมายฉบับนี้จะได้รับความร่วมมือจากพี่น้องในสภาทั้ง 500 ชีวิต เพื่อให้ประชาชนทั้งแผ่นดินได้รับอากาศบริสุทธิ์ หวังว่าพี่น้องในสภาแห่งนี้จะร่วมกันขัดเกลากฎหมายฉบับนี้ ตรงไหนไม่ถูกเอาปากกามาวง แล้วแก้ไข ตรงไหนที่ยังเป็นช่องว่างที่ยังไม่ครบถ้วนก็เติมลงไปให้มันเต็ม
นายจุลพันธ์ อมรวิวัฒน์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง ในฐานะตัวแทนผู้เสนอร่างของพรรคเพื่อไทย กล่าวว่ากฎหมายฉบับนี้จะให้อำนาจกับภาครัฐในการไปทำโทษ เก็บเงินเก็บภาษี เก็บรายได้ให้รัฐ ในส่วนที่เกิดจากการเผาไหม้จากสินค้าต่างประเทศ จึงเป็นหัวใจสำคัญที่อยากนำเสนอต่อรัฐสภา เพื่อจะได้รับทราบว่าเราต้องก้าวข้ามปัญหาที่เคยมี และต้องเชื่อมั่นเป็นอย่างยิ่งถึงกลไกของกฎหมาย ประกอบกับความตั้งใจจริงของรัฐบาล
ภัทรพงษ์ ลีลาภัทร สส. เชียงใหม่ พรรคก้าวไกล กล่าวว่า หลักการและเหตุผลของร่าง พ.ร.บ.ฝุ่นพิษและการก่อมลพิษข้ามพรมแดนฯ จะกำหนดให้มีคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เพื่อเพิ่มอำนาจหน้าที่ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น และมีคณะกรรมการกำกับตรวจสอบฝุ่น PM2.5 และการก่อมลพิษข้ามแดน ซึ่งมีภาคประชาชนมามีส่วนร่วม
ด้าน นายร่มธรรม ขำนุรักษ์ สส.พัทลุง พรรคประชาธิปัตย์ กล่าวว่า ร่าง พ.ร.บ. ส่งเสริมและรักษาอากาศสะอาดเพื่อสุขภาพ มีเพื่อแก้ปัญหามลพิษทางอากาศจริงจัง มีมาตรการที่เป็นระบบทวงคืนอากาศ และสิ่งแวดล้อมที่ดีให้กับประชาชน โดยเนื้อหาภายในร่างกฎหมายฉบับนี้ จะมีกลไกสำคัญการรายงานการปล่อยมลพิษ และควบคุมการปล่อยมลพิษจากแหล่งกำเนิด รวมถึงการมีคณะกรรมการร่วม ที่ประชาชน และทุกภาคส่วนจะมีส่วนร่วม
ทั้งนี้อาจพอสรุปได้ว่าแต่ร่างกฎหมาย มีจุดร่วมสำคัญคือ การให้มีเครื่องมือและมาตรการเพื่ออากาศสะอาด แต่ในรายละเอียดเชิงลึกอาจแตกต่างกันไปบ้าง รวมถึงบางฉบับอาจครอบคลุมในเรื่องของต้นตอการเกิดมลพิษในประเทศต้นทางด้วยเช่นกัน
ฉะนั้นจึงต้องมาร่วมจับตาดูว่าท้ายสุดแล้วร่างกฎหมายเพื่ออากาศสะอาด เมื่อนำไปพิจารณาในสภาฯ เสร็จสิ้น จนท้ายสุดเหลือแค่ 1 ฉบับ จะมีรูปร่างหน้าตาอย่างไร และจะแก้ปัญหา PM2.5 ที่เราเผชิญกันอยู่ได้มากน้อยแค่ไหน