ความเป็นมาของตลาดนครเนื่องเขต เปิดมา 142 ปี ตั้งแต่พ.ศ. 2421 ผ่านความเปลี่ยนแปลงในแต่ละยุคสมัย ตลาดมีที่มาจากพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงให้ขุดคลอง นครเนื่องเขต เพื่อลดระยะทางระหว่างกรุงเทพฯ กับแปดริ้ว โดยจ้างคนจีนให้มาขุดคลอง หลังจากขุดคลองแล้วบางส่วนอยู่ทำมาหากินตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณริม 2 ฝั่งคลอง ทำอาชีพ ค้าขายส่วนใหญ่
ชุมชนค้าขายกลายเป็นตลาด ชื่อเดิม "ตลาดสี่แยกท่าไข่" อยู่ตรง 4 แยกในลำคลอง บ้านเรือนที่ตั้งเป็นแนวยาว ขนานไปกับลำคลองนครเนื่องเขต ยุคแรกปลูกเรือนฝั่งเดียวบริเวณชุมชนโรงหมูและชุมชนคลองขวางบนในปัจจุบันหรือบริเวณฝั่งเหนือของคลอง รัชกาลที่ 5 ยังมีพระราชประสงค์ให้ขุดคลองเชื่อมระหว่างคลองแสนแสบกับปากคลองท่าไข่ เพื่อเป็นทางสัญจรระหว่างกรุงเทพฯกับแปดริ้วการขุดก็ใช้แรงงานจีน
ชาวจีนที่ตั้งถิ่นฐานในบริเวณนี้ มี 4 ตระกูลเป็นคือ สายวาณิชย์ ชัยวัฒน์ หยกอุบล และอนันตชัย ทั้ง 4 ตระกูลนี้เข้ามาตั้งถิ่นฐานในยุคเริ่มต้นซึ่งอยู่บริเวณฝั่งเหนือทางตอนเหนือคลอง ตรงชุมชนโรงหมูและชุมชนคลองขวาง รูปแบบอาคารเป็นเรือนแถวทำจากไม้ 2 ชั้น ปลูกเรียงติดกันเป็นแนวยาวขนานไปกับลำคลอง หันหน้าบ้านเข้าสู่ลำคลองและมีท่าไว้สำหรับขึ้นลงเรือยื่นออกมาจากตัวเรือน การสร้างอาคารบ้านเรือนในยุคนี้จะใช้ในการอยู่อาศัยและเปิดเป็นร้านค้าไปด้วย การเข้าถึงและการสัญจรใช้เส้นทางน้ำเป็นหลัก
การขุดคลองนครเนื่องเขตเป็น จุดตัดหรือเกิดเป็นสี่แยกบริเวณตลาด เส้นทางน้ำกลายเป็นเส้นทางสัญจรสายหลักโดยเฉพาะเส้นทางหลักแปดริ้ว - กรุงเทพฯ ยุครุ่งเรืองของตลาดโบราณนครเนื่องเขต ตลาดโบราณนครเนื่องเขต เป็นชุมชนเปิด การขุดคลองเข้ามายังพื้นที่จึงเป็นการสนับสนุนให้เกิดกิจกรรมต่าง ๆ ในพื้นที่ ทั้งในด้านการตั้งถิ่นฐาน การค้าขาย การคมนาคมขนส่ง ซึ่งพื้นที่บริเวณตลาดโบราณนครเนื่องเขตนี้มีลักษณะเป็นท่าเทียบเรือ ที่ผู้คนที่จะเดินทางไปกรุงเทพฯ หรือแปดริ้วต้องมาขึ้นเรือบริเวณนี้ ทำให้เศรษฐกิจภายในตลาดโบราณนครเนื่องเขตใน ช่วงเวลานี้มีพัฒนาการอย่างรวดเร็วและสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนอีกด้วย
ทำเลที่ตั้งตลาดโบราณนครเนื่องเขตอยู่บริเวณริมลำคลอง เป็นที่ราบลุ่มอุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากร ธรรมชาตฝเอื้อต่อการคมนาคมขนส่งและเชื่อมต่อไปยังพื้นที่รอบ ๆ นำมาสู่การตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนเรียงตัวกันตามริมลำคลองนครเนื่องเขต หันหน้าบ้านออกสู่ลำคลองและมีท่าเรือไว้สำหรับขึ้นลงเรือ แถมมีท่าเทียบเรือขนถ่ายผู้โดยสารสินค้า พื้นที่ถัดเข้าไปจากริมคลองเป็นพื้นที่ทำการเกษตร ชาวสวนจะนำผลผลิตมาขาย
ตลาดสี่แยกท่าไข่"เป็นแหล่งจับจ่ายค้าขาย กลายเป็นวิถีชีวิตของคนในชุมชน ทำให้ เกิดการขยายตัวของการตั้งถิ่นฐานในเวลาต่อมา จนมีการขยายตัวของการตั้ง
ถิ่นฐานจากฝั่งเหนือของคลอง มีอาคารบ้านเรือนเรียงตัวอยู่ริมน้ำทั้งสองฝั่งคลอง
เวลาที่ผ่านมามีการเปลี่ยนแปลงหลายสิ่งหลายอย่าง เมื่อการจราจรทางน้ำลดความสำคัญลง การเข้าถึงชุมชนผ่านถนน ตลาดน้ำลดความสำคัญ แต่ยังคงมีความสำคัญต่อชุมชนต่อไป ยังคงบรรยายกาศตลาดโบราณ แม้ไม่คึกคักแต่สงบ สวย มีของกินพอให้แวะเสียนมาชมธรรมชาติและวิถีชีวิตริมน้ำ
ภาพ จากเพจตลาดนครเนื่องเขต