หัวนะโม เกิดขึ้นย้อนไปหลายร้อยปี ที่อาณาจักรศรีวิชัย สุวรรณภูมิ (อาณาจักรโบราณทางภาคใต้) ตอนนั้นอาณาจักรศรีวิชัยฯ เจอเข้ากับโรคห่า โรคระบาดที่แรงสุดตอนนั้น ในสมัยพระเจ้าศรีธรรมโศกราช ทรงปรึกษากับมหาเถระและอธิบดีพราหมณ์ หาอุบายป้องกันโรคไข้ห่า และเห็นตรงกันให้ทำเงินตรานโม ... สมัยนั้นพระเจ้าศรีธรรมโศกราชฯ ไม่ได้ทำเงินแจกคนเหมือนสมัยนี้ หัวนะโมคือวัตถุมงคลศักดิ์สิทธ์ที่เชื่อว่าป้องกันโรคร้ายได้ เดิมหัวนะโมไม่ได้เป็นวัตถุมงคลแต่แรก สมัยนั้นเงินตราที่ใช้ซื้อของจะตอกตัว นะ เหมือน เป็นสัญญลักษณ์ที่หัวนะโม ดังนั้นหัวนะโมที่คัดสินใจทำตอนนั้นถึงถูกบันทึกว่า เงินตรานะโม
พระเจ้าศรีธรรมโศกราชฯ ทำ หัวนะโมออกแจกประชาชน เพื่อเป็นที่พึ่งป้องกันโรค นอกจากแจกคนแล้วได้ใช้วิธีการหว่านหรือ พลี ลงดิน เพื่อให้ นะโม ฝั่งลงกับพื้นดินเพิ่อขจัดเสนียดจัญไร โรคภัยไข้เจ็บ ไม่มีบันทึกแน่นอนว่า พระเจ้าศรีธรรมโศกราชฯ ทำหัวนะโมเท่าไหร่ แต่หลังจากแจกและหว่านไป โรคร้ายหายเป็นปริดทิ้ง
มีบันทึกจดหมายเหตุวัดเสียงสระ เล่าสืบทอดมาว่า .... เอาไกรลาสมาตอกตรานะโม ไกรลาส ตามพจนานุกรมหมายถึง เงินยวง ในตำนานจดหมายเหตุวัดเวียงสระกล่าวว่าใช้”เนาวโลหะผสมกัน”และซัดทอดว่านยาอันมีสรรพคุณวิเศษในเวลาเข้าพิธีหลอม พิธีหลอมนั้นตั้งโรงพิธีในบริเวณวัดพระบรมธาตุด้านทิศบูรพา ตลอดเวลาที่เริ่มผสมแร่ธาตุแลซัดว่ายาจนนำเข้าพิมพ์ตอกตรานโม พระภิกษุสงฆ์และพรามหณ์จะต้องเข้าพิธีตามลัทธิ มีสวดพระพุทธคุณและบูชาเทพยดาจนสำเร็จให้ได้จำนวนเงินตรานโม 9 บาตร (บาตรพระที่เราใส่บาตรตอนเช้า) เมื่อครบแล้วนำเงินตรานะโมทั้ง 9 บาตร ไปเข้าโรงพิธีอาฏานา คือการสวดอาติยสูตร สำหรับขับผี เสนียดจัญไร มีทั้งฝ่ายพุทธศาสนาและไสยศาสตร์ทำพิธีอาฎานา 9 วัน 9 คืน ครบกำหนดแล้ว พระมหาเถระผู้ทรงคุณวิเศษพร้อมด้วยพราหมณ์นำบาตรเงินตรานโมทั้ง 9 บาตรแยกย้ายไปกระทำพิธีอาถรรพเวท ฝังไว้ที่ประตูเมือง ทั่ง 9 และตามใบเสมากำแพงเมืองโดยรอบทั้ง 4 ทิศ ทั้งยังได้โปรยปรายเงินตรานโมและพรมน้ำมนตราธิคุณนั้นด้วย
การทำหัวนะโม จริง จึงไม่ได้ทำซี้ซั้วมั่วๆเอาเงินมาหล่อทำหัวนะโม แต่ต้องมีการผสมโลหะตามตำรา หัวนะโม รุ่นหลังที่ปรากฏเมื่อ 100 ปีก่อนหน้านี้ ซึ่งสืบทอดวิธีทำแบบโบราณต้องมีการกรอก ปรอท ไว้ด้านใน ดังนั้น เครื่องประดับ ที่ทำใส่กันตอนนี้จึงไม่ใช่หัวนะโมในแบบที่ ใช่ ส่วนผสมหลักของห้วนโมโบราณ คือ เงิน ผสมด้วยนวโลหะนวะโลหะ ประกอบด้วยการผสม ทองคำ ทองขาว ทองแดง เงิน เหล็ก สังกะสี ปรอท พลวง ตะกั่ว
หัวนะโม ยังคงสืบทอดและมีอยู่ในสังคมทางภาคใต้ บางบ้านเวลาจะอวยพรบ่าวสาว หรือให้พรลูกหลานจะเอาหัวนะโม(จริงๆ) มาใส่ขันทำน้ำมนต์รดให้เป็นสิริมงคล ถ้าไม่ดีจริงคงหลายไปหมดแล้ว หัวนะโม เป็นของที่สร้างขึ้นเพื่อป้องกันอันตราย โรคภัยไข้เจ็บ เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจากความเชื่อและศรัทธา ก็ไม่รู้ว่า หัวนะโมจะป้องกันโควิด-19ได้ไหม บางทีในห่วงเวลาที่หันไปหาอะไรไม่ได้ โทรศัพท์ไปก็ไม่มีเตียง ต้องกักตัวโดดเดี่ยวไกลบ้าน ฯลฯ อะไรที่ปลุกปลอบจิตใจได้ก็เป็นสิ่งให้ความหวังได้ทั้งนั้น เมื่อเราพึ่งใครไม่ได้ และสังคมให้เราดูแลพึ่งตัวเอง อาจจะลองหา หัวนะโม มาเป็นที่พึ่ง แต่ต้องเป็นของจริงๆนะครับไม่ใช่เครื่องประดับ