สำหรับคนที่เคารพและศรัทธา ต่อพระพิฆเนศ จะมีวัน 2 วันที่จดจำ และพลาดไม่ได้ที่จะบูชา คือ วันคเณศชยันตี และวันคเณศจตุรถี วันสองวันนี้สำคัญยังไง? เรามักได้ยินคนบอกว่า เป็นวันประสูติ พระพิฆเนศเช่นกัน คเณศจตุรถี แต่อาจสงสัย แล้วไฉนวันประสูติมี สองวันได้ วันคเณศจตุรฺถี กับ วันคเณศชยันตี ต่างกันยังไง ?
วันคเณชยันตี วันคล้ายวันประสูติของพระพิฆเนศ ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ ในช่วงกลางเดือนมกราคม ถึงเดือนกุมภาพันธ์
ทุกปีเมื่อใกล้ถึงวัสคเณศชยันตี เราจะเห็นผู้ศรัทธานำดินเหนียวมาปั้นเป็นองค์พระพิฆเนศ แล้วเมื่อถึงวัน คเณศชยันตี จะนำขนมลาดู แลผลไม้ที่ทรงโปรด มะขวิด ลืมไม่ได้คือ ดอกชบาสีแดง หญ้าแพรก มาทำการบูชา สวดมนต์ แสดงความเคารพท่าน ปีนี้วันคเณศชยันตีตรงกับวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2565 ไม่เป็นไรดอกศาสนิกผู้ศรัทธา ยังมีวัน คเณศจตุรถี อีกวันให้กระทำการบูชาอันยิ่ง
เหตุผลของการอวตารของพระพิฆเนศ เกิดจากมีอสูรสองพี่น้องผู้มีฤทธิ์มาก นามว่า เทวานฺตกะ และ นรานฺตกะ บำเพ็ญพรตตบะจนพระศิวะเจ้าพอพระทัย ทั้งสองขอพรว่า "อย่าให้ตนต้องตายด้วยน้ำมือของเทวดา กษัตริย์ ยักษ์ รากษัส ปิศาจ มนุษย์นาค คนธรรพ์ นางอัปสร กินนร รวมไปถึงศาสตราวุธคมหอกคมดาบทุกชนิด สัตว์ร้ายในป่า สัตว์ที่เลี้ยงตามหมู่บ้าน ภูติผีดาวนพเคราะห์ ดาวนักษัตร อีกทั้งไม่ตายจากโรคภัยไข้เจ็บ พยาธิและแมลงทุกชนิด และ ไม่มีวันตายทั้งในกลางวันและกลางคืน"
เมื่อได้รับพร อสูรสองพี่น้องกลับกลายเป็นคนเกเร เข้าทำสงครามบุกยึดโลกต่างๆ จนไปถึงเทวโลก อันเป็นที่ประทับของพระอินทร์และคณะเทวดา พระอินทร์และคณะเทวดาต้องถูกขับต้อนออกจากสวรรค์ พวกเทวดาและฤทษี ต้องหลบซ่อนไปอยู่ในโถงถ้ำ นานวันเข้า ฝ่ายกองทัพอสูรได้ทำลายศาลาและสถานที่บูชาเทพบนโลกจนเกือบหมดสิ้น เมื่อเทวดาเริ่มอ่อนพลังลงเพราะไม่มีพละกำลัง ไม่การบูชาไม่มีการท่องมนตร์ ฝ่ายพรหมเทพจึงดำริถึงองค์พระมหาคณาธิปติ (พระพิฆเนศ) อวตาร มาแก้ไขสถานการณ์ได้ในที่สุด
วันทั้งสองวันเป็นวันประสูติเหมือนกัน แต่มีช่วงเวลาที่ต่างกัน วันคเณศชยันตี ยึดอิงตามคัมภีร์มุทฺคปุราณะ ได้รับความนิยมในรัฐมหาราษฏร์มากกว่า เพราะวันนี้ตรงกับวันเกิดของท่านโมรยา โคสาวี นักบุญผู้เป็นหัวหน้านิกายคาณปัตยะ และในปัจจุบันวันคเณศชยันตี ได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้น เมื่อได้รับชัยชนะแล้วจึงมีการฉลอง
ส่วนคำว่า ชยันตี และ จตุรฺถี หรือ ดิถีพระจันทร์ทั้งหลาย สามารถนำมาใช้ประกอบชื่อวันประสูติของเทพเจ้าได้ทั้งหมด เช่นกูรฺมชยันตี หยคฺรีวชยันตี, รามนวมี , กฺฤณชนฺมาษฺฏมี ท่านเวทาจารย์หริทัตตะเคยอธิบายว่า ชาวอินเดียถือเอาดิถีพระจันทร์เป็นสำคัญ เพราะต้องใช้คำนวณฤกษ์และดาวนักษัตรที่พระจันทร์เสวยขณะเกิด อีกอย่างในทัศนะของชาวอินเดียโดยทั่วไปก็เรียกทั้งสองวันว่า "ชันมจตุรฺถี " หรือ "ชันมมโหตฺสวะ"อยู่แล้ว จึงไม่ต่างกันเลย จะต่างก็เพียงช่วงเวลาเท่านั้น
ข้อมูลจากเพจ ไวทิทรฺศน