20 ก.ค.65 - แพทย์เตือน! ก๊าซไข่เน่า อันตรายกว่าที่คิด สูดดมมากเสี่ยงอันตรายถึงชีวิต
•
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ได้อธิบายถึงอันตรายของก๊าซไข่เน่า หรือ Hydrogen sulfide โดยเป็นก๊าซที่กลิ่นฉุนรุนแรง แต่ไม่มีสีและติดไฟได้
- ก๊าซชนิดนี้เกิดขึ้นในขบวนการ สลายตัวของสารอินทรีย์ รวมถึงอุตสาหกรรมหมัก หรือเกี่ยวกับกำมะถัน
เภสัชจลนศาสตร์และฤทธิ์วิทยา ก๊าซไข่เน่า หรือ Hydrogen sulfide ไม่สามารถซึมผ่านผิวหนัง การเกิดพิษต้องโดยการสูดดมเข้าโดยตรง ในระดับความเข้มข้นที่ไม่สูงมากนัก
- มีฤทธิ์ระคายเคืองต่อเยื่อบุทางเดินหายใจ และทางเดินอาหาร
- เมื่อความเข้มข้นสูงขึ้นเริ่มทำให้ประสาทรับกลิ่นไม่ทำงาน
- ผู้ป่วยจะเริ่มไม่ได้กลิ่นที่ความเข้มข้นระดับมากกว่า 200 ppm hydrogen sulfide
- จะยับยั้งขบวนการหายใจโดยใช้ oxygen ที่ระดับ cell จะปรากฏได้ชัดขึ้นที่ระดับความเข้มข้นสูงๆ
- ก๊าซไข่เน่า มีคุณสมบัติคล้าย cyanide โดยจะไปจับกับ cytochrome ในขบวนการถ่ายทอดอิเลคตรอนขบวนการหายใจโดยใช้ oxygen ถูกขัดขวาง เกิดภาวะ lactic acidosis มากขึ้น พร้อมกับมีการกดการทำงานของระบบประสาทร่วมด้วย
อาการทางคลินิก
- ผู้ป่วยมีอาการระคายเคืองตา ตาแดง มีน้ำตาออกมาก
- มีอาการไอจากการระคายเยื่อบุทางเดินอาหาร
- กรณีที่ก๊าซมีความเข้มข้นสูงเริ่มมีอาการปวดเวียนศีรษะ อาเจียน สับสน ชัก และหมดสติ
- ที่รุนแรงกว่านี้เกิดอาการช็อค ปอดบวม และน้ำท่วมปอด จากการระคายเคืองโดยตรง
- ผู้ป่วยจะหยุดหายใจ เกิดภาวะเป็นกรดในร่างกายสูง และเสียชีวิต
- อาจจะเห็นผิวหนังอักเสบจากการระคายเคืองผิวหนังในเวลาต่อมาได้
การรักษา
- การรักษาแบบประคับประคอง นำผู้ป่วยออกจากสถานที่ที่มี “ก๊าซไข่เน่า” อยู่
- ระวังเรื่องการหายใจถ้าภาวะหายใจล้มเหลวต้องช่วยให้หายใจ การให้อ็อกซิเจนมีความสำคัญที่สุด
- ระวังรักษาภาวะแทรกซ้อนที่มักจะเกิดคือ ปวดบวม และน้ำท่วมปอด
การรักษาที่จำเพาะ
- Sodium nitrite ในขนาดเท่ากับรักษา cyanide คือ 300 mg (3% sodium nitrite 10 ml) เพื่อทำให้เกิดmethemoglobin เพื่อแย่งจับกับ sulfide ใน mitochondria เกิดเป็น sulfmethemoglobin ซึ่งจะถูกกำจัดออกได้เองโดยไม่ต้องให้ thiosulfate
- การรักษาดังกล่าวข้อบ่งชี้ไม่ชัดเจน เนื่องจาก hydrogen sulfide โดยธรรมชาติจะถูกกำจัดอย่างรวดเร็ว(มากกว่า 85% ในชั่วโมงแรก) การให้ sodium nitrite ที่ได้ผลจะต้องให้ทันทีขณะที่ผู้ป่วยเพิ่งได้รับ hydrogen sulfide มาใหม่ๆ และเมื่อมีอาการของภาวะพร่อง oxygen เท่านั้น
- โดยทั่วไปการรักษาแบบประคับประคองก็เพียงพอ การใช้ nitrite จะต้องระมัดระวังมากเพราะผู้ป่วยอาจจะมีอาการข้างเคียงจาก methemoglobin ได้
โดยก๊าซไข่เน่า เกิดจากการย่อยสลายจุลินทรีย์ในน้ำเสีย ขยะจากเศษอาหาร หรือจากสิ่งมีชีวิตที่มีโปรตีนสูง ถูกย่อยสลาย ซึ่งมักพบก๊าซไข่เน่าจากบ่อปฏิกูล บ่อหมักก๊าซ ใต้ท้องเรือประมง และบ่อขยะ เป็นต้น
•
ยิ่งหากสูดดมเข้าไปปริมาณที่มีความเข้มข้นมาก และระยะเวลายาวนาน จะทำให้เสียชีวิตได้ ถ้าหากสูดดมก๊าซไข่เน่า มีปริมาณ 100 ppm ต่อเนื่องยาวนาน 30 นาที จะทำให้เสียชีวิตได้ หรือถ้าหากมีความเข้มข้น 1,000 ppm สูดดมเข้าไปเพียง 2 - 3 วินาทีก่อนจะเสียชีวิตได้เนื่องจากหลังการสูดดม ก๊าซตัวนี้จะบล็อกออกซิเจน ทำให้สมองขาดอากาศเข้าไป ทำให้หมดสติและเสียชีวิต
•
ระดับความเข้มข้นของ hydrogen sulfide กับผลที่เกิดกับร่างกาย
ระดับความเข้มข้น (ppm) ผลกระทบที่เกิดขึ้น
0.2 ➡️ เริ่มได้กลิ่น
10 ➡️ ได้กลิ่นที่รุนแรงมาก เคือง
50 ➡️ อาการระคายตา และเยื่อบุทางเดินหายใจ
150 ➡️ ประสาทรับกลิ่น ไม่ทำงาน
200 ➡️ ไม่ได้กลิ่น ตาแดง เจ็บในคอ
250 ➡️ อาจน้ำท่วมปอด ถ้าสูดดมนาน
ราว 1/2-1 ชั่วโมง
500 เกิดอาการปวดศีรษะ คลื่นไส้ หมดสติ และหยุดหายใจ
500-1000 เกิดอาการจากการขาด oxygen ในทุกระบบ และหยุดหายใจ