“พระนเรศวรมหาราช” พระนามนี้อ่านว่าอะไรกันแน่?

“พระนเรศวรมหาราช” พระนามนี้อ่านว่าอะไรกันแน่? เมื่อเอ่ยถึงพระนามนี้ แน่นอนว่าทุก ๆ คนคงรู้จักกษัตริย์ผู้กอบกู้อิสรภาพจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งแรก แต่หลายคนอาจยังไม่รู้ว่าแท้ที่จริงแล้วพระนามทางการของพระองค์นั้นอ่านว่า “พระนเรศ”

มีหลักฐานมากมายที่ถูกค้นพบและสันนิษฐานได้ว่าพระนามร่วมสมัยของพระองค์คือ “พระนเรศ” หรือ “พระนริศ” (มาจาก : นร + อีศฺ) แปลว่า “พระราชา” เช่น

- ศิลาจารึกวัดอันโลก (รามลักษณ์) หมายเลข K27 เรียกพระพระองค์ว่า “พระนเรสส” เป็นเรื่องราวเมื่อสมัยคราวยกทัพไปตีเมืองละแวกใน พ.ศ. 2131

- พระไอยการกระบดศึกที่ตราขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระนเรศเอง เป็นพระบรมราชโองการของสมเด็จพระเอกาทศรุทรอิศวรพระอนุชาเมื่อ พ.ศ. 2136 ออกพระนามพระองค์ว่า “สมเดจ์บรมบาทบงกชลักษณอัคบุริโสดมบรมหน่อนราเจ้าฟ้านเรศเชษฐาธิบดี” ซึ่งตรงกับที่มหาราชวงศ์พงษาวดารพม่า (พงศาวดารฉบับหอแก้ว) เรียกพระองค์ว่า “พระนเรศ”

- พงศาวดารฯ ฉบับวันวลิต (The Short History of the Kings of Siam) ของเยเรมีส ฟาน ฟลีต (Jeremias van Vlient) เรียกพระองค์ว่า “พระนริศ” (Prae Naerith)

- คัมภีร์สังคีติยวงศ์ของสมเด็จพระพนรัตน์วัดพระเชตุพน (สมัยที่ยังดำรงสมณศักดิ์พระพิมลธรรม) แต่งเป็นภาษาบาลีใน พ.ศ. 2332 เรียกพระองค์ว่า “พระนริสสราช” (นริสฺสราชา) ความหมายเดียวกับ “สมเด็จพระนเรศ” เป็นต้น

สุทธิศักดิ์ ระบอบ สุขสุวานนท์ ให้ข้อมูลไว้ว่า ผู้ชำระพระราชพงศาวดารฯ กลุ่มฉบับความพิสดาร ที่มีพระราชพงศาวดารฉบับพระจักรพรรดิพงศ์ (จาด) เป็นลต้นฉบับ จดพระนามเพี้ยนเป็น “สมเด็จพระนเรศวร” (นร + อีศวร) ในการชำระพระราชพงศาวดารฯ นี้ทำหลังจากผ่านรัชกาลพระนเรศมาแล้วมากกว่า 100 ปี ด้วยเหตุนี้ทำให้อาลักษณ์ผู้เรียบเรียงไม่มีเอกสารร่วมสมัยมาใช้ตรวจสอบ จึงทำให้เกิดความเข้าใจผิดว่า “ราชาธิราช” เป็นสร้อยพระนามเหมือนกษัตริย์องค์อื่น จึงทำให้อ่านพระนาม “สมเด็จพระนเรศวรราชาธิราช” เป็น “สมเดดพระนะเรสวนราชาทิราด” ซึ่งความจริงแล้วควรอ่านว่า “สมเดดพระนะเรดวอระราชาทิราด” ซึ่งคำว่า “วรราชาธิราช” นี้เป็นสร้อยพระนาม แปลว่า “พระราชาเหนือพระราชาผู้ประเสริฐ”

ติดตามชมซีรีส์ฟอร์มยักษ์ #ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเดอะซีรีส์ ภาคองค์ประกันหงสา ได้ทาง #ช่อง9MCOTHD หมายเลข 30 ทุกวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 18.00 น.

ขอบคุณข้อมูลจาก : สุทธิศักดิ์ ระบอบ สุขสุวานนท์. “สมเด็จพระนเรศวร” พระนามแปลกปลอมของ “สมเด็จพระนเรศ”. https://www.silpa-mag.com/history/article_4766