11 ม.ค. 66 - เมื่อวานนี้ (10 ม.ค.66) ทางสถานทูตสหราชอาณาจักรประจำประเทศไทย รำลึกถึงการจัดตั้งขนส่งมวลชนสำคัญของโลกอย่างรถไฟใต้ดินลอนดอน ระบบรถไฟใต้ดินกรุงลอนดอน ถือเป็นระบบขนส่งมวลชนที่สำคัญของมหานครลอนดอนมานานถึง 161 ปี
รถไฟใต้ดินกรุงลอนดอน เป็นระบบรถไฟใต้ดินที่เก่าแก่ที่สุดในโลก โดยเริ่มเปิดให้บริการเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2406 ในเส้นทางสั้นๆ จากสถานี Paddington ถึงสถานี Farrington ก่อนที่จะขยายมาจนถึง 272 สถานีจากเส้นทาง 11 สายในปัจจุบัน
เพดานค่าโดยสารสูงสุดต่อวันของรถไฟใต้ดินกรุงลอนดอน คือ £8.10 (สำหรับการเดินทางในโซนใจกลางเมือง) ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 9.72 ของรายได้ขั้นต่ำต่อวันเท่านั้น
สำหรับประวัติของรถไฟใต้ดินลอนดอน (London Underground)
ในตอนต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 มหานครลอนดอนมีการขยายตัวทางประชากรอย่างรวดเร็ว เนื่องจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมทำให้มีแรงงานจำนวนมากจากพื้นที่ชนบทอพยพเข้ามาหางานทำ พอถึงปี ค.ศ. 1830 พื้นที่เขตชั้นในของลอนดอนก็มีประชากรมากถึง 1.5 ล้านคน และยังมีแรงงานจำนวนไม่ต่ำกว่า 2 แสนคน เดินทางเข้ามาทำงานทุกเช้า ทำให้การจราจรในท้องถนนของนครลอนดอนแทบหยุดนิ่งเป็นอัมพาต เพราะในขณะนั้นต้องพึ่งพารถลาก และรถโดยสารเทียมม้า หรือเทียมวัวซึ่งเคลื่อนที่ช้า และยังทำให้แรงงานจำนวนมากต้องมาอาศัยอยู่กันอย่างแออัดเป็นสลัมในพื้นที่ชั้นในของเมือง เนื่องจากการจราจรที่เกือบหยุดนิ่งในช่วงเช้า ทำให้แรงงานเหล่านี้จำเป็นต้องเข้ามาหาที่อยู่ใกล้ ๆ สถานที่ทำงาน ขณะนั้นเทคโนโลยีรถไฟยังเป็นของใหม่ แต่ความพยายามที่จะสร้างทางรถไฟเพื่อขนผู้โดยสารจากชานเมือง เข้ามาใจกลางเมือง ยังถูกต่อต้านในรัฐสภาเพราะพื้นที่ใจกลางกรุงลอนดอนล้วนแต่เป็นที่ดินที่มีเศรษฐี และผู้มีอิทธิพลถือกรรมสิทธิ์อยู่ ทำให้การเวนคืนพื้นที่เพื่อสร้างทางรถไฟในพื้นที่ส่วนในของเมืองหลวงเป็นเรื่องที่มีอุปสรรคมากในทางการเมือง ดังนั้นแม้จะมีชุมทางรถไฟถึง 7 แห่งเกิดขึ้นรอบพื้นที่โซนภายในของนครลอนดอน แต่การจะเชื่อมต่อระหว่างสถานีรถไฟใหญ่ ๆ เหล่านั้นเข้าด้วยกันโดยทางรถไฟบนดิน (at grade) เป็นเรื่องที่ถูกคัดค้านมาตลอด ด้วยเหตุนี้ในปี ค.ศ. 1830 จึงเกิดแนวคิดที่จะสร้างทางรถไฟใต้ดินเพื่อนำผู้คนจากพื้นที่ภายนอกของลอนดอนเข้ามาทำงานในใจกลางเมือง โดยมีนายชาร์ลส เพียรสัน (Charles Pearson) อัยการของนครลอนดอนรับหน้าที่เป็นหัวเรือในการผลักดันแนวคิดนี้ไปสู่การปฏิบัติ นายเพียร์สันจึงได้รับการกล่าวถึงว่าเป็นบิดาแห่งรถไฟใต้ดินลอนดอนมาจนปัจจุบัน
ในปี ค.ศ. 1854 ทางรถไฟสายเมโทรโพลิตันได้รับอนุมัติให้ก่อสร้างได้เป็นสายแรก หลังจากเปิดทดลองอยู่สองปี ทางรถไฟใต้ดินสายแรกของโลกก็เปิดให้บริการในเดือนมกราคม ค.ศ. 1863 ระหว่างสถานีแพดดิงตัน กับสถานีฟาร์ริงตัน โดยเป็นรถโดยสารที่ให้ความสว่างด้วยแก๊ส และมีหัวรถจักรไอน้ำฉุดลาก มีผู้โดยสารใช้บริการถึง 38,000 คนในวันเปิดให้บริการ
ปัจจุบันระบบรถไฟฟ้าใต้ดินลอนดอนมีทั้งหมด 274 สถานี มีระยะทางรวมประมาณ 406 กิโลเมตร (253 ไมล์) และมีผู้โดยสารในปี ค.ศ. 2016–17 ประมาณ 1,379 ล้านคน-เที่ยว หรือเฉลี่ย 4.8 ล้านคน-เที่ยวต่อวัน แม้ว่าชื่อ "the Underground" จะทำให้คนส่วนใหญ่นึกถึงรถไฟใต้ดิน แต่ความจริงแล้วมีเพียงร้อยละ 45 ของเส้นทางทั้งหมดเท่านั้นที่เป็นทางรถไฟในอุโมงค์ใต้ดิน พื้นที่ให้บริการส่วนใหญ่ของรถไฟใต้ดินลอนดอน ได้แก่พื้นที่ทางตอนเหนือของแม่น้ำเทมส์ ทำให้ส่วนพื้นที่ตอนใต้ของเกรเทอร์ลอนดอน มีจำนวนสถานีให้บริการเพียงร้อยละ 10 ของสถานีทั้งหมดเท่านั้น
ในระยะแรกเส้นทางแต่ละสายของรถไฟใต้ดินลอนดอน เป็นกรรมสิทธิ์และอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของแต่ละบริษัทเอกชนที่ลงทุนสร้างทางเส้นทางรถไฟ แต่ภายหลังถูกรวมเข้าด้วยกันภายใต้แบรนด์ "UNDERGROUND" ในตอนต้นศตวรรษที่ 20 และภายหลัง ในปี ค.ศ. 1933 ก็ถูกควบรวมเข้ากับเส้นทางขนส่งทางรางใต้ผิวดินอื่น ๆ และ เส้นทางรถเมล์ เพื่อก่อตั้งการขนส่งแห่งนครลอนดอน (London Transport) ขึ้นภายใต้การควบคุมของคณะกรรมการขนส่งผู้โดยสารลอนดอน (London Passenger Transport Board) ปัจจุบันผู้ดำเนินการให้บริการของรถไฟใต้ดินลอนดอน คือ บริษัท London Underground Limited (LUL) ซึ่งเป็นหน่วยงานสาขาขององค์การคมนาคมสำหรับลอนดอน (อังกฤษ: Transport for London) ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) เป็นต้นมา รถไฟใต้ดินลอนดอนได้ถูกรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของ องค์การคมนาคมสำหรับลอนดอน (TfL) ซึ่งควบคุมการบริหารจัดการรถเมล์ รถไฟรางเบาสายดอคแลนดส์ รถไฟเหนือดินลอนดอน และครอสเรล (Crossrail หรือตามชื่อเป็นทางการว่า สายอลิซาเบธ) ด้วย
รถไฟใต้ดินลอนดอน บางครั้งจะเรียกว่า ดิอันเดอร์กราวนด์ (The Underground) หรือ เดอะทูป (The Tube) ตามลักษณะของอุโมงค์รถไฟใต้ดิน ต่างจากของสหรัฐอเมริกาที่เรียกว่า Subway ที่แปลว่าใต้ถนน เพราะของสหรัฐอเมริกาจะใช้ถนนเป็นเพดานของรถไฟใต้ดินนั่นเอง