สวัสดีค่ะพี่ ๆ “อุตรดิษฐ์-อุตรดิสถิ์-อุตรดิตถ์” ชื่อจังหวัดที่หลาย ๆ คนอาจสับสนและเคยเขียนผิดกันมาบ้างแล้ว แต่ก็ไม่รู้ว่าแบบไหนกันแน่ที่เขียนถูกต้อง แล้วคำที่ถูกต้องนั้นมีความหมายว่าอะไร น้องบัวบานหาคำตอบมาให้ทุกคนแล้วค่ะ
อ่านบทความอื่น ๆ ของน้องบัวบาน : bit.ly/khamthai_BB
เฉลย : คำที่ถูกต้องคือ “อุตรดิตถ์”
ชื่อจังหวัด “อุตรดิตถ์” หมายถึง เมืองท่าแห่งทิศเหนือ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ได้จัดเก็บความหมายของคำว่า “อุตร” และคำว่า “ดิตถ์” เอาไว้ดังนี้
- “อุตร หรือ อุตดร” มาจากภาษาบาลีสันสกฤต เป็นคำนาม หมายถึง อุดร ซึ่งคำว่าอุดร เป็นคำนาม หมายถึง ทิศเหนือ ใช้ว่า ทิศอุดร หรือหมายถึง ข้างซ้าย
- “ดิตถ์” มาจากภาษาบาลี ติตฺถ ภาษาสันสกฤต เขียน ตีรฺถ เป็นคำนาม หมายถึง ท่านํ้า เขียนว่า ดิษฐ์/ดิฐ ก็มี เราอาจเคยเห็นคำว่า “ดิตถ์, ดิษฐ์ และดิฐ” ในชื่อของสถานที่ต่าง ๆ เช่น ท่าราชวรดิฐ อุตรดิตถ์ กาญจนดิษฐ์
เกร็ดเล็กเกร็ดน้อย
ก่อนจะมาเป็นเมืองท่าสำคัญ ในอดีต “อุตรดิตถ์” เคยเป็นเมืองในปกครองของ เมืองพิชัยอันเป็นเมืองเก่าแก่ มีชุมชนอาศัยมาตั้งแต่สมัยโบราณ
สมัยก่อนประวัติศาสตร์
ก่อน พ.ศ. 1000 แม้ว่ายังไม่มีตัวอักษรใช้แต่อุตรดิตถ์มีคนอาศัยอยู่แล้ว โดยปรากฏหลักฐานจากการค้นพบภาพเขียนสีโบราณบนหน้าผาเขาตาพรหม หลังที่ว่าการอำเภอทองแสนขันและกลองมโหระทึกทำด้วยทองสัมฤทธิ์ ที่ตำบลท่าเสา อำเภอเมือง อุตรดิตถ์ เมื่อปี พ.ศ. 2470 ซึ่งโบราณวัตถุที่ค้นพบเป็นโลหะ ที่ใช้ในยุคสัมฤทธิ์หรือยุคโลหะตอนต้น
สมัยสุโขทัย
พื้นที่จังหวัดอุตรดิตถ์ มีการตั้งเมืองขึ้นหลายเมือง เช่น เมืองฝางหรือเมืองสวางคบุรี ซึ่งเป็นเมืองที่มีชื่อปรากฏในศิลาจารึกของกรุงสุโขทัย เมืองโบราณอีกเมืองหนึ่ง คือ เมืองตาชูชก มีแม่น้ำน่านเป็นคูเมืองธรรมชาติ ปรากฏคำบรรยายลักษณะเมืองในศิลาจารึกสุโขทัย ปัจจุบันอยู่ในอำเภอตรอน
สมัยกรุงศรีอยุธยา
ตั้งแต่สมัยพระเจ้าอู่ทองสร้างกรุงศรีอยุธยา เมื่อ พ.ศ. 1893 ปรากฏเมืองขึ้นถึง 16 เมือง ในจำนวนนี้ มีเมืองพิชัยซึ่งอยู่ในท้องที่อุตรดิตถ์ในปัจจุบันรวมอยู่ด้วย
สมัยรัตนโกสินทร์
ช่วงรัชกาลที่ 3 เมืองพิชัย ได้กลายเป็นหัวเมืองสำคัญ แผ่ขยายเขตแดนออกไปถึงเมืองเวียงจันทร์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2442 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดให้ย้าย ศาลากลางเมืองพิชัยไปตั้งบังคับบัญชาที่เมืองอุตรดิตถ์ และในปี พ.ศ. 2458 โปรดให้เปลี่ยนชื่อเมืองพิชัยเป็นเมืองอุตรดิตถ์จนถึงปัจจุบัน
ขอบคุณข้อมูลจาก
- พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554
- ประวัติความเป็นมาของจังหวัด : สำนักงานจังหวัดอุตรดิตถ์
ป.ล. ก่อนจากกัน น้องบัวบานมีเว็บไซต์ดี ๆ มาฝากพี่ ๆ ทุกคนด้วยนะคะ
❤️คำทับศัพท์ใช้แบบไหน? เช็กได้ที่ระบบฐานข้อมูลคำทับศัพท์ของสำนักงานราชบัณฑิตยสภา https://transliteration.orst.go.th/search
❤️คำนี้เขียนถูกไหม? เช็กได้ที่พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (ออนไลน์) https://dictionary.orst.go.th/