หลาย ๆ คนอาจจะได้เห็นคำว่า “พาดหัวยั่วให้คลิก” ซึ่งเป็นศัพท์บัญญัติของคำว่า clickbait กันมาบ้าง แล้วแต่อาจจะสังสัย “ศัพท์บัญญัติ” คืออะไร วันนี้น้องบัวบานมีคำตอบมาฝากกันค่ะ
การบัญญัติศัพท์ คือ การคิดค้นหาคำในภาษาไทยที่มีความหมายตรงหรือใกล้เคียงกับศัพท์นั้น ๆ มากำหนดเป็นศัพท์บัญญัติ หากหาคำในภาษาไทยที่เหมาะสมไม่ได้ จึงคิดหาคำบาลีหรือสันสกฤต และเรียกศัพท์ที่คิดขึ้นใหม่นั้นว่า ศัพท์บัญญัติ
วิธีการทับศัพท์ จะใช้ในกรณีที่ไม่มีศัพท์คำใดที่เหมาะสมเลยจึงจะใช้วิธีทับศัพท์เป็นประการสุดท้าย
การบัญญัติศัพท์ของราชบัณฑิตยสถานในปัจจุบันจะแยกประเภทตามสาขาวิชา และเป็นไปในรูปแบบการจัดทำพจนานุกรม เช่น พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พจนานุกรมศัพท์ภูมิศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน โดยที่เนื้อหาของหนังสือแต่ละเล่มก็จะมีศัพท์บัญญัติ และคำอธิบายพอสังเขป
ศัพท์บัญญัติที่หลายคนอาจจะเคยได้ยินกันมาบ้าง เช่น คำว่า “คณิตกรณ์” ซึ่งเป็นศัพท์บัญญัติของคำว่า computer แต่ก็ใช้คำทับศัพท์ว่า คอมพิวเตอร์ ก็ได้
ศัพท์บัญญัติที่กำลังเป็นที่พูดถึงอยู่ในขณะนี้ “พาดหัวยั่วให้คลิก” clickbait พาดหัวยั่วให้คลิก, คลิกเบต ซึ่งเป็นศัพท์บัญญัติของคำว่า clickbait
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา เผยแพร่ความหมายของ “คลิกเบต” ผ่านทางแฟนเพจเฟซบุ๊กเอาไว้ว่า หมายถึง การพาดหัวข่าวหรือหัวข้อเนื้อหาบนอินเทอร์เน็ต เพื่อดึงดูดความสนใจให้ผู้อ่านเกิดความอยากรู้อยากติดตามอ่านเนื้อหาโดยคลิกเข้าไปอ่าน ซึ่งเนื้อหาที่นำเสนอนั้นอาจไม่มีประเด็นสำคัญ เนื้อหาไม่ครบถ้วน เนื้อหาบิดเบือนไม่ถูกต้อง และไม่ได้ตอบข้อสงสัยหรือความอยากรู้ของผู้อ่านตามระบุในหัวข้อข่าว มีลักษณะไม่น่าเชื่อถือ หลอกล่อ เชิญชวนเข้ามาให้อ่านเนื้อหา เปรียบเสมือนการใช้เบ็ดล่อเหยื่อให้ตกหลุมพราง
วัตถุประสงค์หลักของพาดหัวข่าวยั่วให้คลิกคือต้องการดึงดูด และเพิ่มปริมาณการเข้าชมเว็บเพจของผู้สร้างเนื้อหาเพื่อหารายได้จากการโฆษณาด้วยยอดคลิกจำนวนมากซึ่งดึงดูดโฆษณาได้มากที่สุดและมักปรากฏบนสื่อออนไลน์ เช่น เว็บไซต์ เฟซบุ๊ก (Facebook) ทวิตเตอร์ (Twitter) ยูทูบ (YouTube) ส่วนใหญ่มักปรากฏในหัวข้อข่าว หรือรูปภาพหน้าปกให้ดูน่าสนใจ แต่บอกรายละเอียดไม่หมด บิดเบือนจากความเป็นจริง เพื่อให้คนที่อ่านหัวข้อใคร่รู้ความจริง หรือต้องการอ่านเนื้อหาข่าว ทำให้เพิ่มยอดการเข้าชมจากผู้สร้างข่าวดังกล่าวได้
พาดหัวยั่วให้คลิกปรากฏบนสื่อออนไลน์เป็นจำนวนมาก ทั้งในหน้าฟีดข่าว เพจ หรือสำนักข่าวต่าง ๆ อาจเป็นเพราะแข่งขันกันหารายได้จากการโฆษณา หรือด้วยเหตุผลอื่น ทำให้ต้องสร้างความน่าสนใจของข่าวด้วยวิธีการต่าง ๆ ดึงดูดให้เกิดการคลิกมากยิ่งขึ้น แม้ว่าหัวข้อข่าวจะไม่ตรงกับข่าว บอกรายละเอียดไม่หมดก็ตาม
การพาดหัวข่าวแบบพาดหัวยั่วให้คลิกได้สร้างผลกระทบต่อประสิทธิภาพการสื่อสาร คุณภาพเนื้อหา และสิทธิของการรับรู้ข่าวสารของผู้ใช้สื่อออนไลน์บ้างไม่มากก็น้อย กล่าวคือ โดยลักษณะของการพาดหัวข่าวแบบพาดหัวยั่วให้คลิกช่วยเพิ่มความสนใจ และเพิ่มยอดผู้ชมเว็บไซต์ได้มากขึ้น แต่การใช้ภาษาดึงดูดจากหัวข้อข่าว หรือหัวเรื่องได้นำไปสู่ความเข้าใจผิดตั้งแต่ต้นในหลาย ๆ กรณี หากผู้ใช้สื่อออนไลน์กดเข้าไปอ่านข่าวก็จะพบแต่เนื้อหาข้อมูลที่บิดเบือน ผิดพลาด ไม่ครบถ้วน ในขณะเดียวกันหากอ่านเพียงหัวข้อข่าวอย่างเดียวก็อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดหรือตัดสินเนื้อหาอย่างผิด ๆ อันทำให้เกิดภาวะข้อมูลข่าวสารปลอม ข้อมูลข่าวสารคลาดเคลื่อน และข้อมูลข่าวสารผิดพลาดได้
ที่มา : หนังสือพจนานุกรมศัพท์นิเทศศาสตร์ร่วมสมัย ฉบับราชบัณฑิตยสภา