ย้อนไปสัก 50 ปีที่แล้ว วัฒนธรรมการรับประทานอาหารเช้า ของคนไทยภาคกลางส่วนหนึ่ง นิยมรับประทาน ข้าวเหนียวมูนเผา .. (คำนี้แล้วอาจจะดูยากไปนิด) คือ ข้าวหลามเป็นอาหารเช้า เรื่องนี้เป็นเรื่องจริง ในคลองแถบตลิ่งชัน คลองชักพระ บางระมาด มีโรงเผาข้าวหลามตั้งเรียงกันกว่า 20 โรง เป็นแหล่งทำข้าวหลามออกไปกระจายขายในฝั่งพระนครและทั่วฝั่งธนบุรีทุกเช้าจะเห็นคนขายใส่รถจักรยานบ้าน เรือข้าวหลามบ้าง หาบข้าวหลามบ้างออกเร่ขาย
ทำไมต้องเป็นข้าวหลาม เพราะอายุของการเก็บ ข้าวเหนียวที่มีกรรมวิธีการหุงด้วยมะพร้าวจะอยู่ได้นานกว่า บางโรงที่เผาข้าวหลามเผาตอนเย็น บางโรงเผาหัวรุ่ง บางโรงเผาตอนเช้า คนขายที่มารอเอาไปขายจะมาในเวลาต่างกัน ข้าวเหนียวที่ใช้ทำข้าวหลามหรือข้าวเหนียวมูนต้องเป็น ข้าวเหนียวเขี้ยวงูเท่านั้น เขี้ยวงู คือชื่อพันธุ์ข้าวเหนียว ที่นิยมเพราะเมล็ดจะเรียวเล็กคล้ายเขี้ยวงู หุงแล้วจะขึ้นหม้อ สีขาวมันวาว เกาะตัวเหนียวแต่ไม่เละ ให้รสสัมผัสนุ่มและหอม
ข้าวหลามกับข้าวเหนียวมูนต่างกันยังไง กรรมวิธีเกือบไม่ต่างกัน ข้าวเหนียวเขี้ยวงู เหมือนกัน ใส่น้ำกะทิคั้นสดเหมือนกันข้าวหลามมูนใส่กระบอกไม้ไผ่ ต่างกันแค่นั้นเอง ผลที่ได้คือเนื้อข้าวหลามที่แห้งมากกว่า เก็บได้นานกว่า ขณะที่ข้าวเหนียวมูนถ้าทำแล้ว ควรขาย(หรือรับประทาน)ให้หมดในหนึ่งวัน ครั้นจะเอาไปเก็บในตู้เย็นก็เอามาทานไม่อร่อย ข้าวหลามในยามเช้าบางคนทานกับกาแฟ บางคนทานเปล่าๆ บางคนทานกับชา บางคนต้องมีหน้าข้าวเหนียวนี่คือที่มาของหน้าข้าวเหนียวแบบต่างๆ
ทำไมข้าวหลามจึงหายไปจากชุมชนชาวสวนฝั่งธนบุรี เพราะ ความเปลี่ยนแปลง และ ต้นทุนที่แบกรับ เนื่องจากทั้งวัตถุดิบข้าวเหนียวและไม้ไผ่ ไม่ใช่ของหาได้ในพื้นที่ ข้าวเหนียวต้องซื้อจากแหล่งปลูก ไม้ไผ่เคยมีผู้ใหญ่เล่าให้ฟังว่าต้องซื้อแล้วล่องมาทางแม่น้ำมาจากเมืองกาญจนบุรี และประกอบกับ วิถีชีวิตคนไทยที่เปลี่ยนไป คนส่วนใหญ่ใช้ชีวิตในเมือง นิยมรับประทานอาหารเช้าเร่งด่วน มีตัวเลือกอาหารเช้า ตั้งแต่ อาหารจีน อาหารฝรั่ง และอาหารจานเดียวให้เลือกแทนที่ข้าวหลาม
โรงเผาข้าวหลามในวันนี้ยังไม่หมดไปเสียทีเดียว ในกรุงเทพยังมีโรงเผาข้าวหลามอยู่ทางนนทบุรี ปทุมธานี นครไชยศรี
คนไทยยุคใหม่จึงคุ้นเคยกับ ข้าวเหนียวมูน ขนมไทยรสชาติหวานมันเค็มพอดี หอมกลิ่นกะทิคั้นสด เมล็ดข้าวแน่นหนึบไม่เละข้าวเหนียวมูนที่อร่อยต้องแบบนี้ ทานกับมะม่วงสุกและทุเรียน น้ำกะทิทุเรียน หรือผลไม้ตามฤดูกาล หน้าข้าวเหนียวประเภทต่างๆ หน้ากุ้ง หน้าปลา หน้ากระฉีก หน้าสังขยา ข้าวเหนียวมูนยังมีข้าวเหนียวดำมูนก็มีแต่ไม่ค่อยนิยม ข้าวเหนียวดำเอาไปทำข้าวหลามยังน่ารับประทานกว่า
วันนี้ข้าวเหนียวมูน และข้าวหลาม ยังพอหาทานได้ในชุมชนรอบนอกกรุงเทพฯ หากไม่สนใจว่าต้องซื้อข้าวเหนียวมูนจากร้านดัง ฝีมือมูนข้าวเหนียว ของชาวบ้าน รสชาติใช้ได้เหมือนกัน หรือจะข้าวหลามก็ยังได้